Antalya ili hava kalitesinin değerlendirilmesi ve 2021 yılı orman yangınlarının etkisinin araştırılması

Abstract

Çevre problemleri arasında yer alan hava kirliliği; bölgesel olduğu gibi küresel olarak da etki alanına sahiptir. Atmosferde meydana gelen hava kirliliğinin kaynakları antropojenik ve doğal kaynaklardan olduğu bilinmektedir. Hava kalitesini etkileyen, hava kirliliğine sebep olan parametreler arasında yer alan PM (partikül madde), SO2, CO, NO2, O3 gibi önemli kirleticiler, halen yürürlükte olan Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğinde yer alan üst limit sınır değerini aşmasıyla, maruz kalınan süre ve miktara bağlı olarak; canlıların özellikle hassas grupta olanların sağlığını olumsuz etkileyecek zararlar meydana getirmektedir. Ülkemizde uygulanan hava kalitesi standartları ile oluşturulmuş indekse göre havada bulunan kirletici konsantrasyonlar sınıflandırılarak canlılar üzerindeki etkiler ve riskler belirlenmiş olmaktadır. Atmosferik kirletici konsantrasyonlarını sürekli izlemek; hava kalitesini korumak, iyileştirmek ve gereken önlemleri almak için önem arz etmektedir. Bu kapsamda, ülkemizin büyükşehirlerinden biri olan Antalya, 2021 sonu itibariyle 2.619.832 nüfusa sahip olup beşinci sırada yer almaktadır. Turizmin başkenti olarak görülen, tarımın ön sıralarda olduğu, sanayi de ise Türkiye ortalamasının altında olduğu bu sebeple sanayileşmenin yarattığı hava kirliliğinin yaşanmadığı bölgelerdendir. 20.177 km2 yüzölçümüne sahip, Akdeniz ikliminin yaşandığı, kış şartlarının ağır olmamasından ötürü ısınmadan kaynaklı hava kirliliğinin de diğer aylara oranla çok yükselmediği ancak, 28 Temmuz 2021 tarihinde Antalya, Manavgat ilçesinde 4 farklı noktada meydana gelen orman yangınlarının il genelindeki hava kalitesini etkilediği düşünülmektedir. Bu sebeple, bu çalışmada; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına ait şehrin belli yerlerine yerleştirilen 8 adet istasyonun özellikle Manavgat İlçesi baz alınarak saatlik ve günlük ölçüm parametre verileri kullanılarak Surfer programı ile kriging yöntemiyle modelleme çalışması yapılıp; ayrıca Meteoroloji Genel Müdürlüğünden alınan meteorolojik veriler örneğin sıcaklık ve nem ölçümlerinin yangın dönemi ile harici dönemde karşılaştırılması yapılarak, 2021 yılı hava kalitesinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Air pollution, which is among the environmental problems; It has a field of influence globally as well as regional. The sources of air pollution in the atmosphere are known to be anthropogenic and natural resources. Pm (particulate matter), SO2, CO, NO2, O3 important pollutants, which are among the parameters that affect air quality and cause air pollution, exceed the upper limit of the air quality evaluation and management regulation that are still in force. depending on; It causes damages that negatively affect the health of living things, especially those in the sensitive group. According to the index created with the air quality standards applied in our country, pollutant concentrations in the air are classified and their effects and risks on living things are determined. Continuous monitoring atmospheric pollutant concentrations is important to maintain, improve and take the necessary measures. In this context, Antalya, which is one of the metropolitan cities of our country, has a population of 2.619.832 as of the end of 2021 and ranks fifth. It is one of the regions where the air pollution created by industrialization is not experienced as the capital of tourism, where agriculture is in the forefront and the industry is below the average of Turkey. It is thought that the air pollution caused by warming due to the lack of heating due to the lack of heating of the Mediterranean climate, which has a surface area of 20,177 km2, is thought to affect the air quality of forest fires in Manavgat on 28 July 2021 at 4 different points in Manavgat. For this reason, in this study; 8 stations placed in certain parts of the city belonging to the Ministry of Environment, Urbanism and Climate Change, especially based on the Manavgat district, using the hourly and daily measurement parameter data using Surfer program with Kriging method; In addition, meteorological data received from the General Directorate of Meteorology are compared with the fire period and the external period of temperature and humidity measurements, and it was aimed to evaluate the air quality of 2021.