Ankara Polatlı bölgesindeki kırsal yerleşim yerlerinin oluşum ve gelişim analizi

Abstract

İlk bilimsel çalışmalardan günümüze değin daha çok kent ölçeğinde yapılan morfolojik analizler yerleşimlerin oluşumları ve zaman sürecindeki değişimleri de dahil olmak üzere her kent dokusunun birbiri ile aynı niteliklere sahip olmadığını göstermektedir. Kent yerleşimlerinden topoğrafik ölçek, iş bölümü, demografik yapı gibi faktörler bakımından çok farklı olan kır yerleşimleri için de aynı durum söz konusudur. Bu bağlamda kentsel yerleşimlere göre daha kuralsız ve organik oluşumlar olan kırsal yerleşmeler de aynı bölgenin, aynı kentin hatta aynı ilçenin dahi kırsal yerleşimleri ister komşu ister uzak mesafelerde olsun her kırsal doku farklılıklar göstermektedir. Kentsel morfoloji analizlerinde kullanılan dinamiklerin kırsal için revize edilmesi ile kırsal yerleşimler için de zaman sürecindeki farklılaşmalar araştırılarak analiz edilebilir. Bu kapsamda dinamikler özelleşse dahi araştırılan bölge için önem derecesi aynı olacaktır. Bu tez çalışmasında öncelikle kırsal ve kentsel alan kavramlarının açıklamaları yapılmış ve birbirleri ile karşılaştırılmıştır. İkinci olarak tipoloji ve morfoloji kavramları kent ve kır alanları için ayrı ayrı incelenmiş ve tipomorfolojik dinamikleri açıklanarak sınıflandırmaları yapılmıştır. Üçüncü olarak kırsal yerleşim bölgelerinde tipomorfolojik katmanlaşma analizinin yapılabilmesi için gerekli yöntemler açıklanmıştır. Bu yöntemler; örneklem bölgelerin seçimi için AHP yöntemi ve yerleşim yerlerinin kronolojik gelişimini gösteren matris olarak belirlenmiş ve yöntemler detaylandırılmıştır. Çalışmanın dördüncü aşamasında AHP (Analitik Hiyerarşi Proses) yöntemi ile seçilmiş olan köyler için belirlenen analiz yöntemleri her bir dinamik başlığında ayrı ayrı incelenmiş ve katmanlaşma sonuçları çıkarılmıştır. Örneklem köyler için tipolojik olarak incelenen yapı özellikleri de yapı kimliği olarak eklenmiştir. Son bölümde tüm örneklem köylerin hem tipoloji hem de morfoloji özelliklerinin değişim/dönüşümü ve karşılaştırmalı sonuçları çıkarılmıştır. Birbirleri ile karşılaştırmalı sonuçları analiz edilen bu bölümde aynı ilçe köylerinin aynı analiz yönteminde zaman içindeki değişimleri ortaya konulmuştur. Tez için oluşturulan tüm veriler; bilgisayar programları yardımıyla şekil, grafik, eskiz, tablo verilerine dönüştürülmüştür.

The morphological analyzes carried out mostly on the urban scale since the first scientific studies show that not every urban fabric has the same characteristics, including the formation of settlements and their changes over time. The same is true for rural settlements, which are very different from urban settlements in terms of factors such as topographic scale, division of labor, and demographic structure. In this context, rural settlements, which are more irregular and organic formations compared to urban settlements, and rural settlements of the same region, the same city or even the same district, whether neighboring or long distances, differ in each rural texture. With the revision of the dynamics used in urban morphology analyzes for rural, the variations over time can be investigated and analyzed for rural settlements. In this context, even if the dynamics are specialized, the level of importance will be the same for the region under investigation. In this thesis, first of all, the concepts of rural and urban areas were explained and compared with each other. Secondly, the concepts of typology and morphology were examined separately for urban and rural areas, and their classifications were made by explaining their typology. Thirdly, the methods required to make tympomorphological stratification analysis in rural settlements are explained. These methods; For the selection of sample regions, AHP method was determined as a matrix showing the chronological development of settlements and the methods were detailed. In the fourth stage of the study, the analysis methods determined for the villages selected with AHP (Analytical Hierarchy Process) method were examined separately in each dynamic title and the stratification results were obtained. The building features that are examined typologically for the sample villages are also added as building identity. In the last section, the change / transformation of both typology and morphology characteristics of all sample villages and comparative results are obtained. In this section, where the comparative results are analyzed with each other, the changes of the same district villages over time in the same analysis method are presented. All data created for the thesis; They were transformed into figures, graphics, sketches and tables with the help of computer programs.