Tarihi kent merkezlerinde yeniden canlandırma stratejilerinin mekansal, ekonomik ve sosyal etkilerinin değerlendirilmesi: Diyarbakır Suriçi örneği

Abstract

Tarihi kent merkezinin mevcut durumunun iyileştirilmesi için uygulanan yeniden canlandırma stratejilerinde yerel halkın ve kullanıcıların kendini güvende hissetmesi, iş kollarının ve aktivitelerinin gelişip canlandırıldığı yaşanabilir şehir merkezleri oluşturmak amaçlanmaktadır.Yeniden canlandırma stratejilerinde başarı, kentsel alanda çeşitlilik ortaya koyan,ticari, sosyo-kültürel aktiviteler ve boş zaman faaliyetleri gibi alternatiflerle kullanıcıları alana çekerek bölgenin çekiciliğini arttıran, etkin ulaşım alternatifleri ve erişebilirlik sağlayan, kimlik öğelerine, mimari karaktere, kamusal mekanlara ve mahalle kültürüne önem veren stratejiler ile sağlanabilir. Diyarbakır, Suriçi Kentsel Sit Alanı, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri ile hem bölgesel hem de evrensel özelliğe sahip doğal ve kültürel değerleri barındıran bir kent durumundadır. Ancak, son otuz yılda, göç, terör, yasadışı yapılanmalar ve morfolojik yapıyla uyumlu olmayan plan kararları nedeniyle Suriçi bu önemli dokusunu kaybetme sürecine girmiştir. Bu çalışmanın amacı, Suriçi Kentsel Sit Alanı'nda tarihi kent merkezlerinde yeniden canlandırma stratejilerinin mekânsal, sosyal ve ekonomik etkilerine yönelik kavramsal araştırmalardan faydalanarak oluşturulan kriterler çerçevesinde değerlendirmeler yapılmasıdır. Bu kriterler mekansal boyutta plan kararları, restorasyon çalışmaları, kullanım çeşitliliği, merkezin tarihi dokusu, ulaşılabilirlik ve erişilebilirlik, çevresel kalite durumu; ekonomik boyutta ticari canlılık düzeyi, emlak piyasasındaki değişimler, istihdam yaratma ve yerel üretim, gece ekonomilerinin varlığı; sosyo-kültürel boyutta kullanıcı görüş ve davranışları, farklı kültürel yapılar arasındaki uyum, güvenliğin algılanması ve suç düzeyidir. Bu kriterler plan incelemeleri, saha araştırmaları, belediye, Koruma Kurulu vb. resmi kurumlardan elde edilen bilgiler, alanda yaşayanlarla gerçekleştirilen anket sonuçları, çerçevesinde değerlendirilmiştir. Sonuçta Suriçi Kentsel Sit Alanı yeniden canlandırma stratejilerinin olumlu, olumsuz etkileri ortaya konularak yapılabileceklere ilişkin öneriler geliştirilmiştir.

The revival strategies implemented to improve the current state of the historic city center aim to create livable city centers where local people and users feel safe, and their business and activities are developed and revived. It can be provided with strategies that attract the users to the area with alternatives such as time activities, increasing the attractiveness of the region, providing effective transportation alternatives and accessibility, and giving importance to identity elements, architectural character, public places and neighborhood culture. Diyarbakır is a city that hosts both regional and universal natural and cultural values with its Suriçi Urban Protected Area, the UNESCO World Heritage List of Diyarbakır Castle and Hevsel Gardens. However, in the last thirty years, because of migration, terrorism, illegal structures and planning decisions that are not compatible with the morphological structure, Suriçi has started to lose this important fabric. The aim of this study is to evaluate the spatial social and economic impacts of the functionalization of urbanization in historical urban centers in the urban area of Suriçi. These criteria include spatial plan decisions, restoration works, usage diversity, historical texture of the center, accessibility and accessibility, environmental quality status; economic viability in the economic dimension, changes in the real estate market, job creation and local production, the existence of night economies; socio-cultural user views and behaviors, harmony between different cultural structures, perception of security and crime level. These criteria include plan reviews, field surveys, municipalities, Conservation Board etc. The information obtained from public institutions was evaluated within the framework of the survey results conducted with the residents. As a result, the positive and negative effects of the urban renewal strategies of the Urban Protected Area have been put forward and recommendations have been developed.