Korunan alanların planlamasında karşılaşılan yetki karmaşaları: Kubad-Abad sarayı örneği

Abstract

Bu çalışma, korunan alanlarda yürütülen mekânsal planlama çalışmalarında karşılaşılan sorunları Kubad-Abad Sarayı Koruma Amaçlı İmar Planı örneği kapsamında derinlemesine incelemeyi, devamında planlama sürecinin etkinliğini ve verimliliğini artıracak bir planlama mekanizması önerisi getirmeyi amaçlamaktadır. Tez çalışması, her anlamda iyileştirilmiş ve farklı kurumlar arasında yaşanan yetki karmaşası bakımından sadeleşmiş bir korunan alan planlamasının Türkiye'de nasıl yapılabileceğini keşfetmeyi hedeflemektedir. Koruma Amaçlı İmar Planlarında yaşanan yetki karmaşaları kentsel çalışmalar literatüründe az ele alınan bir konudur. Bu konudaki çalışmalar çeşitli tespitler yapmakta ancak sorunu çözmeye dönük etkin bir öneri getirmemektedir. Bu tez çalışmasının, literatürdeki bu boşluğu bir nebze doldurması beklenmektedir. Araştırmada literatür taraması, doküman incelemesi, saha araştırması, düzenli gözlem ve derinlemesine görüşme yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Konya İli Beyşehir İlçesi'nde bulunan Kubad Abad Sarayı örnek alan olarak seçilmiştir. Kubad-Abad Sarayı, I. Derece Arkeolojik Sit Alanı, III. Derece Arkeolojik Sit Alanı, Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı, Nitelikli Doğal Koruma Alanı ve Beyşehir Gölü Milli Parkı olmak üzere 5 farklı koruma statüsüne sahiptir. Dolayısıya örnek alan "çakışan kısıtlı alan" özelliği sergilemektedir. Seçilen örnek alana yönelik fiziksel yapı analizleri ve çeşitli spesifik analizler yapılmıştır. Kubad Abad Sarayı planlama alanına ilişkin koruma planı çalışmalarına hangi kurumların ne şekilde katkı sağladığına ilişkin ayrıntılı bir süreç analizi yapılmıştır. Alana yönelik yapılan Kazı ve Araştırma Çalışmaları, Belgeleme ve Depo Düzenleme Çalışmaları, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları, Turizme Yönelik Çalışmalar ve bu çalışmaların süreci detaylı olarak değerlendirilmiştir. Çalışma, Kubad-Abad Sarayı planlama sürecine çok fazla kurumun dahil olduğunu, birlikte çalışmak zorunda kalan çok sayıda kurum arasında süreç içinde pek çok yetki karmaşasının ortaya çıktığını ortaya koymuştur. Kurumlar arası yetki karmaşalarının ortaya çıkışı, koruma yasa ve yönetmeliklerinde tartışmaya sebebiyet veren maddelerin ve belirsizliklerin varlığından kaynaklanmaktadır. Korunan alanlara ilişkin karar verme yetkisinin çok fazla kurum arasında dağıtılması, planlama sürecini karmaşıklaştırmakta, yavaşlatmakta, uzatmakta ve ortaya çıkan planın başarısını zayıflatmaktadır. Korunan alanlarda plan yapan, planı denetleyen, planı onaylayan ve planı uygulayan kurumların sayısında sadeleşmeye gidilmesi gerekmektedir. Korunan alanlarda yetkili kurumlar arasında eşgüdümü sağlayacak, çakışan rol ve yetkileri ortadan kaldıracak yeni yasal ve kurumsal düzenlemelere ihtiyaç vardır.

This study aims to propose a planning mechanism that will increase the effectiveness and efficiency of the planning process in order to examine the problems encountered in spatial planning studies carried out in protected areas within the scope of Kubad-Abad Palace Protection Plan. The study aims to improve the planning process of protected areas in every sense and to reduce the conflict of authority between different institutions. The jurisdictional confusion experienced in Conservation Development Plans is a subject that is rarely discussed in the urban studies literature. Studies on this issue make various determinations but do not make an effective suggestion to solve the problem. This thesis is expected to fill this gap in the literature to a certain extent. In the research, literature review, document analysis, case study, regular observation and in-depth interview methods were used together. Kubad-Abad Palace in the Beyşehir District of Konya Province has been selected as the case area. Kubad-Abad Palace has 5 different conservation status: I.Degree Archeological Site, III. Degree Archeological Site, Sustainable Conservation and Controlled Use Area, Qualified Natural Conservation Area and Beyşehir Lake National Park. Therefore, the case area has the feature of "overlapping restricted area". Physical structure analyzes and various specific analyzes were conducted for the selected case area. A detailed process analysis was made on which institutions contributed to the conservation plan studies regarding the Kubad-Abad Palace and in what manner. Excavation and Research Studies, Documentation and Storage Arrangement Studies, Restoration and Conservation Studies, Tourism Studies and the process of these studies were evaluated in detail. The study revealed that too many institutions were involved in the planning process of the Kubad Abad Palace, and many authority conflicts emerged among many institutions that had to work together. The emergence of conflicts of authority between institutions arises from the existence of provisions and uncertainties that cause controversy in protection laws and regulations. Dissemination of decision-making authority on protected areas among too many institutions complicates, slows down, extends the planning process and weakens the success of the resulting plan. Simplification should be made in the number of institutions that plan, supervise, approve and implement the plan in overlapping protected areas. New legal and institutional arrangements are needed to ensure coordination between competent institutions in protected areas and to eliminate overlapping roles and powers.