Ürünlü (Çumra-Konya) Çevresinin Jeolojisi ve Obruk Oluşumları

Abstract

Bu çalışma Konya ili Çumra İlçesinin yaklaşık 9 km doğusunda bulunan Ürünlü mahallesi çevresinde belirlenen obrukların jeolojik ve geometrik özelliklerinin verilmesini amaçlamaktadır. Bölgede Geç Miyosen - Pliyosen yaşlı İnsuyu formasyonu temeli oluşturmaktadır. Bu birimin üzerine sırasıyla Pleyistosen yaşlı Çumra, Eğilmez ve Türkmencamili formasyonları uyumsuz olarak gelmektedir. Pleyistosen - Holosen yaşlı Hotamış formasyonu ve Çarşamba formasyonu diğer birimleri uyumsuz olarak örtmektedir. Ürünlü Mahallesinin hemen kuzey kesiminde yaklaşık 1.4 x 1.0 km boyutlu alan içinde 23 adedinin derinliği 1-3 m arasında, 342 adedinin derinliği 1 m’den daha sığ olmak üzere toplam 365 adet obruk tespit edilmiştir. Bölgede Konya Fay Zonu’na paralel fayların yanı sıra yaklaşık D-B doğrultulu faylar yer almaktadır. Obrukların uzun eksenleri 0.7 m ile 88.5 m, kısa eksenleri ise 0.7-44.0 m arasında değişmektedir. Yerleşim bölgelerine ve bazı tarımsal sanayi üretim tesislerine oldukça yakın olan bu bölgede obruk alanları 0.38 m2 ile 2674.69 m2 arasındadır. Belirlenen obrukların uzun eksenlerine göre hazırlanan gül diyagramı obrukların uzun eksen konumlarının K 10o-20o D doğrultusunda yönlendiğini göstermektedir. Obrukların dağılımına bakıldığı zaman Konya Fay Zonu’nun doğrultusuna paralel oldukları tespit edilmiş olup bölgedeki obruk oluşumlarının faylarla ilişkili olduklarını göstermektedir. Obrukların tamamı 1000-1010 m kotları arasındadır. Bölgede gerçekleştirilen jeofizik araştırmalarda Konya Fay Zonu ana fayına paralel olarak gelişen örtülü kırık hatları tespit edilmiştir. İnceleme alanındaki obruklar İnsuyu formasyonu üzerine çökelmiş genç birimler içerisinde gözlenmektedir. Obrukların bir kısmının çevresinde konsantrik yarık ve çatlaklar bulunmakta ve obruklar aşağıya doğru daralan bir yapı sunmaktadır. Bölgedeki obruklar gerek yerleşim yerleri gerekse tarımsal sanayi üretim tesisleri ve enerji tesisleri için tehlike arz etmektedir.

This study aims to give the geological and geometric characteristics of the sinkholes determined around the Ürünlü Neighborhood, which is approximately 9 km east of the Çumra District of Konya. In the region, the Late Miocene - Pliocene aged İnsuyu Formation forms the basement. Pleistocene Çumra, Eğilmez and Türkmencamili Formations unconformably overlie this unit, respectively. Pleistocene - Holocene Hotamış Formation and Çarşamba Formation unconformably overlie other units. A total of 365 sinkholes were identified, 23 of which are between 1-3 m in depth and 342 of which are shallower than 1 m in depth, within an area of approximately 1.4 x 1.0 km in the immediate northern part of Ürünlü Neighborhood. In addition to faults parallel to the Konya Fault Zone, there are approximately E-W oriented faults in the region. The long axes of the sinkholes vary between 0.7 m and 88.5 m, and the short axes vary between 0.7-44.0 m. In this region, which is very close to residential areas and some agricultural industrial production facilities, the sinkhole areas are between 0.38 m2 and 2674.69 m2. The rose diagram prepared according to the long axes of the determined sinkholes shows that the long-axis positions of the sinkholes are oriented in the N 10o20o E direction. When the distribution of the sinkholes is examined, it has been determined that they are parallel to the direction of the Konya Fault Zone, and it shows that the sinkhole formations in the region are related to the faults. All of the sinkholes are between 1000-1010 m elevations. In the geophysical surveys carried out in the region, covered fault lines developing parallel to the main fault of the Konya Fault Zone were determined. The sinkholes in the study area are observed within the younger formations deposited on the İnsuyu Formation. There are concentric cracks and fissures around some of the sinkholes and the sinkholes present a structure that narrows down. The sinkholes in the region pose a danger to both settlements, agricultural industry production facilities and energy facilities.