Gadir (Batı Azerbaycan) Au-Ag-Cu-Pb-Zn yatağının oluşumu, kökeni ve zaman-mekan ilişkisi

Abstract

Bu dokora tez çalışmasında Azerbaycan'ın batısındaki Gedebey ili'nde ve Gedebey Au-Ag-Cu yatağının kuzeybatısında yer alan Gadir Au-Ag-Cu-Pb-Zn cevherleşmesinin oluşumu ve zaman-mekan ilişkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Gadir yatağının oluştuğu Gedebey ili genellikle Jura ve Kretase yaşlı magmatik, metamorfik ve sedimanter kayaçlardan oluşmaktadır. Cevherleşme büyük ölçüde hidrotermal alterasyon sonucu oluşmuş kuvars porfirler içerisinde ve kısmen de bu kuvarsporfirler ile boynuztaşlaşmış andezitlerin dokanaklarında oluşmuştur. Gadir yatağı yoğun olarak doğal altın, hessit, kalkopirit, sfalerit, galen, pirit, az miktarda arsenopirit, markazit, dijenit, barit ve adularyadan oluşmaktadır. Cevherleşmeye bağlı hidrotermal alterasyonlar kuvars-adularia±serisit ve propilitik alterasyonlardır. Jeokimyasal analiz çalışmalarında Gadir yatağının esas olarak Au, Ag, Cu, Pb ve Zn'den oluşmakta olup maksimum miktarları sırasıyla 10.3 ppm, 1133 ppm, 23780 ppm, 59811 ppm ve 424770 ppm olarak belirlenmiştir. Gadir Au-Ag-Cu-Pb-Zn yatağındaki sülfitlerin (kalkopirit, pirit ve sfalerit) δ34SH2S değerleri (−2.2 - ‰ 4.4), cevher oluşturan çözeltiler için magmatik bir kökenin olduğuna işaret etmektedir. Bölgedeki Arıkdam volkanitlerinden alınan riyolit örneğinin U-Pb radyojenik yaşlandırma sonucu 165-180 milyon yıl olarak belirlenmiş olup bu da bölgedeki riyolitik kayaçların Alt ve Orta Jura yaşlı olduğunu göstermektedir. Yapılan jeolojik, mineralojik, jeokimyasal ve izotopik çalışmalar Gadir Au-Ag-Cu-Pb-Zn yatağının porfirle ilişkili düşük sıcaklıklı epitermal bir cevherleşme olduğunu göstermektedir.

In this PhD thesis study, it is aimed to reveal the formation and time-space relationship of the Gadir Au-Ag-Cu-Pb-Zn, which is located in the Gedebey district in the west of Azerbaijan and in the northwest of the Gedebey Au-Ag-Cu deposit. Gedebey province, where Gadir mineralization occurs, generally consists of Jurassic and Cretaceous aged magmatic, metamorphic and sedimentary rocks. Mineralization occurred largely within the quartz porphyries formed as a result of hydrothermal alteration and partly at the contacts of these quartz porphyries and hornfelses andesites. Gadir deposit consists mainly of natural gold, hessite, chalcopyrite, sphalerite, galena, pyrite, small amounts of arsenopyrite, marcasite, digenite, barite and adularia. Hydrothermal alterations due to mineralization are quartz-adularia±sericite and propylitic alterations. In geochemical analysis studies, the Gadir deposit mainly consists of Au, Ag, Cu, Pb and Zn, and their maximum amounts were determined as 10.3 ppm, 1133 ppm, 23780 ppm, 59811 ppm and 424770 ppm, respectively. δ34SH2S values (−2.2 to 4.4‰) of sulfides (chalcopyrite, pyrite and sphalerite) in the Gadir Au-Ag-Cu-Pb-Zn deposit indicate a magmatic origin for the ore-forming solutions. The U-Pb radiogenic dating of the rhyolite sample taken from the Arıkdam volcanics unit in the region was determined as 165-180 million years old, indicating that the rhyolitic rocks in the region are Lower and Middle Jurassic in age. Geological, mineralogical, geochemical and isotopic studies show that the Gadir Au-Ag-Cu-Pb-Zn deposit is a low-temperature epithermal mineralization associated with porphyry.