Necmettin Erbakan Üniversitesi Köyceğiz Yerleşkesinin Master Plan Analizi

Abstract

Üniversiteler araştırma merkezi olarak bilgiyi üreten, üretilen bilgiyi yeni nesillere aktarıp meslek eğitimini gerçekleştiren ve toplumun gelişmesinde önemli rol oynayan kurumlardır. Dini, politik, kültürel, iktisadi gibi birçok nedenden dolayı dünyanın farklı yerlerinde bulunan üniversitelerin yapılaşması farklılık göstermektedir. Eflatun’un (Platon) Academiası’ndan başlayarak günümüzdeki sanal üniversitelere kadar geçen sürede üniversitelerin birçok farklı türü ortaya çıkmıştır (Özyetgin Pöschl, 2019). Günümüzdeki anlamı ile bir ülke yükseköğretim sisteminin en temel unsurunu oluşturan üniversite ise Ortaçağ Avrupası’na özgü bir kurumdur. Üniversitenin ilk nüvesini 1088 yılında İtalya’da kurulan Bologna Üniversitesi oluşturmaktadır (Çınar, 1998; Gürüz, 2016). Başlangıçta kent içinde yerleşik olan üniversiteler, modern Amerikan üniversitelerinin doğuşu ile kent dışına yönelmeye başlamış ve kampüs yapılanmaları ortaya çıkmıştır. 20. yüzyılın birinci yarısında 28 Avrupalı mimar tarafından kurulan CIAM (Uluslararası Modern Mimarlık Kongresi) toplantılarında alınan kararlar doğrultusunda kenti meydana getiren işlevler ‘barınma, çalışma, dinlenme ve ulaşım’ olarak tanımlanmış ve yerleşkelerin de bu işlevleri içermesi gerektiği düşünülmüştür (Doğan, 2003; Günay, 1988). Kökleri medreselere kadar uzanan Türk Yükseköğretimi ise 18. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılın başlarında batı tarzı eğitim kurumlarının açılmasıyla değişmeye başlamıştır. Bugünkü üniversitelerimiz de Batı’dan olduğu gibi aldığımız kurumlardır. Önce Amerika’da devamında tüm Dünya’da benimsenen kampüs yerleşim modelinin etkisiyle ülkemizdeki üniversiteler de kent dışına yönelmiştir. Alan yetersizliği, üniversite prestiji, disiplinler arası ilişkilerin arttırılması gibi birçok nedenden dolayı üniversiteler, kent çeperine veya kent dışına yerleştirilmektedir. Bundan dolayı kent dışına atılan yerleşke barınma, dinlenme, çalışma ve ulaşım işlevlerini bünyesinde barındırmakta ve üniversite kullanıcılarının tüm ihtiyaçlarını karşılayacak küçük ölçekli bir kent görevi sağlamaktadır. Üniversite kampüslerinde ortaya çıkan ihtiyaçları karşılamak için tasarımcılar belirli yerleşim tipolojileri geliştirmişler ve bu çerçevede yerleşke tasarımlarını gerçekleştirmişlerdir. Arazi verileri, üniversitenin amacı, organizasyon şeması, yerleşkede yer alacak birimlerin işlevi, maliyet hesabı, öğrenci sayısı, öngörülen büyüme oranı gibi birçok etken yerleşim modelinin seçiminde ve tasarlanmasında dikkate alınmaktadır. Yerleşkenin yerleşim modeli ve tasarımı; üniversitenin kent ile bütünleşmesi, kampüs içerisindeki kullanıcıların konforu, sosyalleşmesi ve kullanıcıların eğitimi ve çalışması için verimli alanların sağlanması açısından önemlidir. Bundan dolayı üniversite kampüslerinin projelendirilmesinde birçok etkenin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Çalışmanın amacı Necmettin Erbakan Üniversitesi Köyceğiz Yerleşkesinin master planını ve mevcut durumunu analiz etmektir. Bu doğrultuda üniversite yerleşkelerinde dikkate alınması gereken tasarım kriterleri kapsamlı bir literatür taraması ile ortaya konulmuştur. Belirlenen tasarım kriterlerine göre de Necmettin Erbakan Üniversitesi Köyceğiz Yerleşkesi incelenmiştir. Yerleşke alanında uzun süreli gözlemler yapılmış, Necmettin Erbakan Üniversitesi Köyceğiz Yerleşkesine ilişkin dijital ve basılı dokümanlardan yararlanılmış, elde edilen bulgular hakkında görüşler alınmış ve araştırmacının kendi görüş ve düşünceleri yansıtılarak çıkarımlarda bulunulmuştur.