Mikro Mekanlarda İç Mekan Ergonomisi

Abstract

Mikro mekan, yeni olmamasına rağmen son yıllarda literatürde ve popüler kültürdeki yerini sağlamlaştırarak ön plana çıkmakta olan bir kavramdır. Minimum standartlarla, maksimum işlevin sunulması temeline dayanan mimarlık yaklaşımının sonucu olan bu kavram, bazı kaynaklarda Japon bonsai sanatına benzetilmektedir. Bonsai normal bir ağacın özel tekniklerle minimum ölçekte yetiştirilmesidir. Amacı ağacın hiçbir özelliğini kaybetmeden yalnızca boyutlarını küçültmektir. Mikro mimarlık da aynı şekilde mimarlığın işlevinden kaybetmeden minimumda yaşam prensibiyle mekanlar üretmeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda mikro mekanlar, mobil mekan kavramını da içine alan geniş bir çalışma alanını oluşturmaktadır. Mikro mekan ürünleri içerisinde mobil mekan örneklerinin de bulunması kaçınılmazdır. Bu çalışma, mikro mekanların uygulanmış örneklerini inceleyerek, ergonomik standartların bu tip mekanlarda ne seviyede gerçekleştirilebildiğini incelemeyi amaçlamaktadır. Mikro mekanlar işlev yoğunluğunun arasında ergonomi standartlarının dikkatten kaçtığı mekanlar mı yoksa minimum standartları sağlayarak işlevleri tam anlamıyla yerine getiren mekanlar olarak mı karşımıza çıkmaktadır? İç mekan ergonomisi, işlevsellik ve kullanıcı konforu bağlamında kritik bir konudur. Ergonomik standartlara uymayan bir iç mekanın sağlıklı şekilde kullanılması mümkün değildir. Standartlara uyan bir yapının minimum ölçüde olması değil ortalama ölçülerde olması beklenir. Ancak minimum ölçülerde standartları yakalamak mümkün müdür? Bu soruyu cevaplamak için mikro mimarlık kavramıyla oluşturulmuş 10 adet mekan incelemesi yapılmıştır. İncelemede temel mekanlardan (yaşama mekanı, mutfak, ıslak hacim) işlevleri en kesin ve belirli olan ayrıca özellikle ıslak hacimlerin boyut ve standartlarına odaklanılmıştır. Islak hacimler, dönüştürülemeyen sabit işlevli mekanlar olduklarından mimarlığın gelişimi boyunca üzerinde çalışılmış ve temel kullanım ölçüleri günümüz kullanımına da uygun olacak şekilde belirli standartlara ulaştırılmıştır. Bu standartlar dizini mimarlığın önemli kaynaklarından Ernst Neufert ve Francis D. K. Ching’in kitaplarında sunulan veriler ile derlenmiştir. Minimum standart değerleri belirlenerek, 10 mikro mekanın bu standartlara uyumu sorgulanmıştır. Böylece mikro mekanların işlevselliklerine yönelik çıkarımlarda da bulunulabilecektir. Mikro mekanlar; son dönemde, pandemi, kentlerin doğadan iyice soyutlanan tasarım özellikleri, sosyal medya etkisi ve popüler kültür ile tercih edilir hale gelmiştir. Bahsedilen etkilerle çok sayıda karşılaştığımız mikro mekanların belirli standartları karşılayabilir şekilde üretilebilmesinin sağlanması kullanıcı konforu ve mekan gelişimi için önemli görülmektedir. Standartlara uymayan mekan tasarımlarının belirlenmesi, gelecek yapımlar için temel altlığı oluşturmakta öncü olacak, yeni mekanlar üretilirken temel bilgileri sağlayacaktır. Mikro mekan üretimindeki ciddi artış, bu yeni tip mekanlardaki ergonomi standartlarını sorgulamayı zorunlu hale getirmiştir.