Tovuzçay barajı memba kesimi (Tovuz-Azerbaycan) plaserlerinin jeolojik ve jeokimyasal özellikleri

Abstract

Bu çalışmada Azerbaycan'ın batısında Küçük Kafkasya bölgesinde yer alan Tovuzçay Baraj gölü memba kısmındaki Vahidli, Aşağı Öysüzlü ve Yukarı Öysüzlü köyleri arasında yer alan aşağı Tovuzçay nehir yatağındaki dere sedimanı ve plaserlerden derlenen numunelerin mineralojik, petrografik ve jeokimyasal analizleri yapılarak altın ve ağır element zenginleşmeleri araştırılmıştır. Tovuzçay plaser altın yatağı, Pakistan'dan, İran, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'ye kadar uzanan, dünyanın önemli altın ve bakır provenslerinden biri olan Tetis Tektonik Kuşağı'nın Küçük Kafkaslar bölgesinde yer almaktadır. Tozuv bölgesinde bulunan başlıca akarsular Kür Nehri'ne bağlanan Tovuz Nehri ve onun kollları olan Esrik Nehri ve Akınca Nehri ile doğu kesimdeki Zeyem Nehridir. Tovuzçay civarında Orta Jura'dan günümüze kadar oluşan sedimanter ve magmatik kayaçlar yüzeylemektedir. Yörede temeli oluşturan Orta Jura (Bajosiyen) yaşlı Arıkdam volkanitleri, Vahidli riyolitleri ve Asrikçay piroklastikleri ile örtülmektedir. Bu birimler Üst Jura – Kretase yaşlı Gosha Granitoyidi tarafından kesilmekte ve tüm birilmler Kuvaterner-Holosen yaşlı alüvyal malzeme ile uyumsuz olarak örtülmektedir. Tovuzçay Barajı Memba Kesiminden alınan plaser numunelerinde yapılan XRD çalışmaları ile bölgede belirlenen birincil cevher mineralleri hematit, manyetit, kalkopirit ve pirit oluşumlarıdır. Tovuzçay plaserlerinin cevherleşmesinde gang mineralleri ise yaygınlık sırasına göre kalsit, kuvars, barit, kaolen ve albittir. Kimyasal analizi yapılan plaser numunelerinin Au değerleri incelendiğinde 4 numunede 0.00-0.125 mm (2 adet) 0.125 -0.250 mm (2 adet) 2 ppm üzerinde Au değerleri belirlenmiştir.

In this study, gold and heavy element enrichments were investigated by mineralogical, petrographic and geochemical analyzes of samples collected from stream sediments and placers in the lower Tovuzçay river bed, located between Vahidli, Aşağı Öysüzlü and Yukarı Öysüzlü villages in the upstream part of the Tovuzçay Dam lake in the Lesser Caucasus region of Azerbaijan. Tovuzçay placer gold deposit is located in the Lesser Caucasus region of the Tethys Tectonic Belt, one of the world's important gold and copper provinces, extending from Pakistan to Iran, Azerbaijan, Georgia and Turkey. The main rivers in the Tozuv region are the Tovuz River, which connects to the Kür River, and its tributaries, the Esrik River and Akınca River, and the Zeyem River in the eastern part. Sedimentary and magmatic rocks formed from the Middle Jurassic to the present day crop out around Tovuzçay. The Middle Jurassic (Bajosian) aged Arıkdam volcanics, which form the basement of the region, are covered by Vahidli rhyolites and Asrikçay pyroclastics. These units are cut by the Upper Jurassic - Cretaceous aged Gosha Granite and all units are unconformably covered by Quaternary-Holocene aged alluvial material. The primary ore minerals determined in the region by XRD studies on placer samples taken from the Upstream Section of Tovuzçay Dam are hematite, magnetite, chalcopyrite and pyrite formations. The gangue minerals in the mineralization of Tovuzçay placers are, in order of prevalence, calcite, quartz, barite, kaolin and albite. When the Au values of the placer samples that were chemically analyzed were examined, Au values of 0.00-0.125 mm (2 pieces), 0.125 -0.250 mm (2 pieces) and over 2 ppm were determined in 4 samples.