Bagbasi-Hadim (Konya) çevresindeki üst kretase saytepe formasyonu kireçtaslarinin jeokimyasal özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Konya ili Hadim ilçesi çevresinde yer alan Geç Kretase yaşlı Saytepe formasyonu karbonatlarının tarihçesinin jeokimyasal özellikleri ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Saytepe formasyonu karbonatları, büyük ölçüde kireçtaşından oluşurken, bazı seviyelerde az oranda dolomitik kireçtaşı ve kalsitik dolotaşından oluşmaktadır. Saytepe formasyonu karbonatları ana oksit ve iz element özelliklerine göre, önemsiz derecede diyajenetik alterasyon ve önemsiz miktarda karasal girdi sunmaktadır. Saytepe karbonatlarındaki K/Rb oranları çok düşük olduğundan karbanatların metamorfizmaya uğramadığını işaret etmektedir. Saytepe karbonat örneklerinin Mn/Sr değerleri <<3 olduğundan birincil depolanma karakteristiklerini koruduklarını söyleyebiliriz. Saytepe karbanatlarındaki Al2O3 değerleri, MnO ve P2O5 ile ilişki göstermezken, SiO2 (r=0.98), Fe2O3 (r=0.86), Na2O (r=0.78), K2O (r=0.99), TiO2 (r=0.97) ile güçlü pozitif korelasyon göstermesi Si, Fe, Na, K, Ti'un büyük oranda kil minerallerince sağlandığını işaret etmektedir. Saytepe karbonatlarının Rb/Sr değerleri 0.0003-0.030 şeklinde olup, diyajenetik alterasyon sonucu bir miktar Sr kaybının gerçekleştiğini belirtmektedir. Saytepe karbonat örneklerinde gözlenen Th/U değerleri 0.08-0.67 arasında değiştiğinden fosfat kirlenmesinin gerçekleşmediğini ve Zr'ye karşı Th/U diyagramında gözlemlenen çok zayıf (r=0.44) pozitif korelasyon kirlenmenin çok düşük miktarda olduğunu göstermektedir. Saytepe örnekleri, Rb-Sr-Ba üçgen diyagramında açık deniz (şelf) ortamını gösterirmiştir. İlaveten, Saytepe örnekleri Sr/Ba'ya karşı Sr/Rb grafiğinde de sığ denizel ortamdaki depolanmayı işaret etmişlerdir. Çalışılan örneklerin toplam nadir toprak elementleri ile SiO2 (r=0.92), Al2O3 (r=0.94), TiO2 (r=0.81), Fe2O3 (r=0.81) arasındaki güçlü pozitif korelasyon, nadir toprak elementlerinin silisiklastik girdi tarafından sağlandığını işaret etmektedir. Saytepe karbonatlarındaki Ce anomali değerleri 0.37-1.54 arasında değişmekte olup deniz suyu (0.1-0.4) değerlerinden daha yüksek oranlar sergilemesi, Ce anomalisindeki yükselmenin kireçtaşları bünyesindeki kil mineral varlığından ve/veya deniz tabanı sedimentlerindeki Ce kapsayan organik maddenin bozunmasından kaynaklandığını göstermektedir. Saytepe kireçtaşı örneklerinde gözlenen karasal girdinin kaynağı, karışık kaynaktan beslenmeyi göstermektedir. Saytepe kireçtaşı örneklerinin elementsel özelliği kurak iklim bölgesini belirtmekte ve havzaya gelen karasal malzemenin akarsudan ziyade eoliyen şeklinde gerçekleştiğini vurgulamaktadır.

This study, it is aimed to determine the history of Late Cretaceous aged Saytepe Formation carbonates located around the Hadim district of Konya province, by geochemical properties. While the carbonates of the Saytepe Formation are mostly composed of limestone, at some levels they are composed of small amounts of dolomitic limestone and calcitic dolostone. The Saytepe Formation carbonates present insignificant diagenetic alteration and insignificant terrigenous input according to major oxide and trace element properties. Since the K/Rb ratios in Saytepe carbonates are very low, it indicates that the carbonates have not undergone metamorphism. Since the Mn/Sr values of Saytepe carbonate samples are <<3, we can say that they preserve their primary storage characteristics. While Al2O3 values in Saytepe carbonates did not show any correlation with MnO and P2O5, there was a strong positive correlation with SiO2 (r=0.98), Fe2O3 (r=0.86), Na2O (r=0.78), K2O (r=0.99), TiO2 (r=0.97) indicates that Si, Fe, Na, K, and Ti are mostly provided by clay minerals. The Rb/Sr values of Saytepe carbonates are in the form of 0.0003-0.030, indicating that some Sr loss has occurred as a result of diagenetic alteration. While the Th/U values observed in Saytepe carbonate samples vary between 0.08 and 0.67, it indicates that phosphate contamination does not occur, while the very weak (r=0.44) positive correlation observed in the Zr versus Th/U diagram indicates that the contamination is very low. The Saytepe samples showed an open sea (shelf) environment in the Rb-Sr-Ba triangular diagram. In addition, Saytepe samples also indicated the deposition in the shallow marine environment in the graph of Sr/Ba versus Sr/Rb. There is a strong positive correlation between the total rare earth elements of the studied samples and SiO2 (r=0.92), Al2O3 (r=0.94), TiO2 (r=0.81), and Fe2O3 (r=0.81). This indicates that the rare earth elements are supplied by the siliciclastic input.