Kamusal alanlarda kentsel tarım potansiyelinin araştırılması: Konya ili örneği

Abstract

İnsanların var oluşundan itibaren tarım hayatın doğal bir parçası olmuştur. Temel olarak insanların kendi beslenme ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla gerçekleştirdikleri tarım günümüzde teknolojinin gelişmesiyle pek çok evrim geçirmiştir. Tarih boyunca eski uygarlıklarda ve şehirlerde bile tarım kentten ayrılmamış durumdaydı. Ancak sanayileşme ile kent ve tarım ayrı düşmüş, kentlerde rant nedeniyle büyük ölçüde göz ardı edilmeye başlanmıştır. Kentsel nüfusun giderek artması, insanların doğa ile olan bağının kopmasına ve kentlerde bulunan tarım arazilerinin azalması ile yoksulluk ve gıda temin etme gibi konularda sorunlar çıkmasına neden olmuştur. 2020'nin başlarında beklenmeyen Covid-19 salgını gıdaları nasıl ürettiğimizi, işlediğimizi ve dağıttığımızı yeniden düşünmeye zorlamıştır. Özellikle kentsel hizmetler sunan belediyelerin salgın dönemiyle birlikte doğayla uyumlu çözümler sunmasının gerekliliği fark edilmiştir. Ayrıca yerel yönetimlerin doğal afet ve pandemi gibi durumlar için mekânsal düzenlemeler yapması gerekliliği ve daha çevre dostu ve yeşil içeren, gıda güvenliğini sağlayan, kendi kendini besleyebilen şehirler için çalışması gerekliliği anlaşılmıştır. Bu sebeple tarımın kentin içinde de yapılabileceği fikri yeniden önem kazanmıştır. Dünya' da kentsel tarım kavramına yönelmeler başlamış ve çeşitli ülkelerde kentsel tarım ile ilgili stratejiler ve politikalar oluşturulmaya çalışılmıştır. Çünkü kentsel tarım ekonomik kalkınmayı, kentlerde gıda güvenliğini sağlamayı, yoksulluğun azaltılmasını, kentte bulunan düşük gelir grubuna istihdam oluşturmayı sağlayan bir araç ve bir arazi kullanım şeklidir. Aynı zamanda atık yönetiminin ve kaynakların daha verimli kullanılmasını, biyo-çeşitliliğin ve sürdürülebilirliğin korunmasını ve kentlerde doğa ile bir ve bütünlük sağlanmasını sağlar. Bu tez kapsamında Konya/Selçuklu'nun kentsel, kamusal alanlarının kentsel tarıma uygunluğu araştırılacak ve buna yönelik bir yöntem belirlenecektir. Örnek alan seçilen Konya/Selçuklu' da kentsel tarım faaliyetleri günümüzde kısmen de olsa yapılmaktadır ancak bu kentsel tarımın istatiksel olarak ve/veya tam bir mekânsal envanter yoluyla açıklanmasına yönelik bir çalışma bulunmamaktadır. Gerçek ve potansiyel kentsel tarım kullanımları hakkında veri eksikliği bulunması kentsel tarımı etkili bir şekilde uygulamak için engel olabilir. Dolayısıyla yol gösterici ilke ve hedeflerin oluşturulması ve ortaya çıkan fırsatlardan yararlanılması için envanter oluşturmak önemlidir. Ayrıca kentsel tarıma yönelik etkili politikalar ve planlar geliştirmek, bunları karar vericilere doğru ve tutarlı bir şekilde sunabilmek için mevcut kentsel tarım alanlarının envanterinin çıkarılması ve haritalandırılması ilk adımdır. Çalışmada Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yöntemi ile kentsel tarım potansiyelini belirlemede kullanılan diğer yöntemler ele alınarak Konya/Selçuklu ilçesinin mevcut potansiyel kentsel kamusal alanlarının tarım potansiyeli tespit edilmeye çalışmıştır. Bu nedenle ilk olarak arazi envanteri oluşturularak kentsel tarım tipolojileri belirlenmiş ve kentsel tarım potansiyeli değerlendirilmiştir. İkinci olarak; kentsel tarım için kullanılabilecek mevcut kamusal boş veya yeterince kullanılmayan (âtıl durumlu) arazileri tanımlayan CBS tabanlı bir uygunluk analizi yapılmıştır. Sonuç olarak, Konya/Selçuklu için hem en uygun kentsel tarım alanları haritası hem de mevcut kentsel tarım tipolojilerini belirleyen envanter haritaları oluşturulmuştur. Ayrıca kentsel tarımın ve kent çevresi tarımın tanımları, tipolojileri, faydaları ve riskleri sunulmuş, kentsel tarımın geçmişi ve günümüzdeki durumu incelenmiştir. Detaylı bir literatür araştırması sunulmuştur. Sonuç olarak Konya/Selçuklu için bir kamu arazi envanterinin geliştirilmesi yoluyla uygun yeni alanların tespit edilmesi sağlanmış, Türkiye ve Konya/Selçuklu için kentsel tarım girişimleri için öneriler getirilmiştir. Sonuçta bir örnek "Kentsel Tarım" işletmesi olan kentsel çiftlik tasarımı geliştirilmiştir.

Since the existence of humans, agriculture has been a natural part of life. Agriculture, which is basically done by people to meet their own nutritional needs, has undergone many evolutions with the development of technology today. Throughout history, even in ancient civilizations and cities, agriculture was not separated from the city. However, with industrialization, the city and agriculture fell apart, and cities began to be largely ignored due to rant. The gradual increase in the urban population has led to the loss of people's ties with nature and the decrease in agricultural lands in the cities, resulting in problems such as poverty and food supply. The unexpected Covid-19 pandemic in early 2020 has forced us to rethink how we produce, process and distribute food. It has been realized that municipalities providing urban services should offer solutions compatible with nature during the epidemic period. In addition, it has been understood that local governments should make spatial arrangements for situations such as natural disasters and pandemics, and that they should work for cities that are more environmentally friendly and green, provide food safety, and can feed themselves. For this reason, the idea that agriculture can be done in the city has gained importance again. In the world, orientation to the concept of urban agriculture has begun and strategies and policies related to urban agriculture have been tried to be created in various countries. Because urban agriculture is a tool and a form of land use that provides economic development, ensuring food security in cities, reducing poverty, creating employment for the low-income group in the city. At the same time, it ensures more efficient use of waste management and resources, protection of biodiversity and sustainability, and unity and integrity with nature in cities. Within the scope of this thesis, the suitability of the urban and public areas of Konya/Selçuklu for urban agriculture will be investigated and a method will be determined for this. Urban agriculture activities are carried out today, albeit partially, in Konya/Selçuklu, which was chosen as the sample area, but there is no study to explain this urban agriculture statistically and/or through a complete spatial inventory. Lack of data on actual and potential uses of urban agriculture can be an obstacle to implementing urban agriculture effectively. Therefore, it is important to create an inventory in order to establish guiding principles and targets and to take advantage of emerging opportunities. In addition, inventorying and mapping of existing urban agricultural areas is the first step in developing effective policies and plans for urban agriculture and presenting them to decision makers in an accurate and consistent manner. In the study, the agricultural potential of the existing potential urban public areas of Konya/Selçuklu district has been tried to be determined by considering the Geographical Information Systems (GIS) method and other methods used in determining the urban agricultural potential. For this reason, firstly, urban agriculture typologies were determined by creating a land inventory and urban agriculture potential was evaluated. Secondly, A GIS-based suitability analysis was carried out identifying the existing public vacant or underutilized (idle) lands that could be used for urban agriculture. As a result, both the most suitable urban agricultural areas map and inventory maps determining the existing urban agriculture typologies were created for Konya/Selçuklu. In addition, the definitions, typologies, benefits and risks of urban agriculture and peri-urban agriculture are presented, and the past and present situation of urban agriculture is examined. A detailed literature search is presented. As a result, suitable new areas were identified through the development of a public land inventory for Konya/Selçuklu, and suggestions were made for urban agriculture initiatives for Turkey and Konya/Selçuklu. As a result, an urban farm design was developed, which is an exemplary "Urban Agriculture" business.