6360 sayılı büyükşehir yasasıyla köyden mahalleye dönüşen yerleşim birimlerinde kentlilik bilinci oluşumunun irdelenmesi: Konya örneği

Abstract

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı Büyükşehir Yasası ile birlikte Türkiye'de büyükşehir idari il sınırları içinde kalan çok sayıda köy, tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülmüştür. Bu köylerde yaşayan bireyler bir gecede kentli olmuşlardır. Kentsel çalışmalar literatüründe en küçük yerleşim birimi (köy) iken en büyük yerleşim biriminin (büyükşehir) bir parçası olmaya neden olan idari bir sınır değişikliği kararının insanların kentsel hayatını ve bilincini nasıl etkilediği konusu üzerinde yeterince durulmamaktadır. Bu çalışma ile bu alandaki boşluk bir ölçüde doldurulmak istenmektedir. Bu çalışma, 6360 sayılı Büyükşehir Yasası sonrası köyden mahalleye dönüşen yerleşim yerlerinde kentlilik bilinci oluşum seviyesini ölçmeyi amaçlamaktadır. Köy tüzel kişiliği kaldırılıp mahalleye dönüşen yerleşim yerlerinde kentlilik bilincinin gelişip gelişmediği, buralarda yaşayan insanların hayatlarında önemli bir değişimin olup olmadığı bu araştırma kapsamında keşfedilmektedir. Saha araştırması, merkez kent Konya'ya ve ilçe merkezine uzaklık, sosyo-kültürel ve coğrafi farklılık kriterleri dikkate alınarak, Konya'nın farklı noktalarında bulunan Ereğli İlçesi'nin Alhan Köyü'nde; Kulu İlçesi'nin Yaraşlı Köyü'nde; Selçuklu İlçesi'nin Çaltı Köyü'nde; Çeltik İlçesi'nin Torunlar Köyü'nde ve Beyşehir İlçesi'nin Ağılönü Köyü'nde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nitel ve nicel veriler doküman analizi, saha araştırması, gözlem ve anket yöntemleri ile toplanmıştır. Bu araştırma için özgün olarak geliştirilen anket aracılığıyla toplanan nicel veriler SPSS for Windows 25.0 programı yardımıyla istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Bu kapsamda istatistiksel analizlerde sırasıyla Bağımlı Test, Bağımsız T Testi, Mann Whitney-U Testi, Tek Yönlü Varyant Analiz Testi, Kruskal Wallis Testi, Korelasyon Testi, Pearson ve Spearman Katsayısı ve Ki-Kare Testi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, 6360 sayılı Büyükşehir Yasası'nın kabulünün üzerinden yaklaşık 10 yıl geçmesine rağmen Konya'nın köyden mahalleye dönen yerleşmelerinde genel olarak kentlilik bilinci oluşumunun çok düşük seviyelerde kaldığını, mahallelerin hâlen genel olarak kırsal bir bilinç taşıdığını ortaya koymuştur. Bununla beraber söz konusu mahallelerde kentlilik bilinci oluşumu için elverişli bir psikolojik altyapının olduğu tespit edilmiştir. Köyden mahalleye dönen yerleşmelerde yaşayan insanlar kentsel imkanlara ve hizmetlere kavuştukça ve yerel yönetimlerce sorunlarına hızlı çözümler üretildikçe buralarda kentlilik bilincinin artacağı anlaşılmıştır. Konya ile benzer durumda olan büyükşehir belediyelerinin bu doğrultuda daha yüksek bir çaba içine girmesi, ancak kurumsal kapasitelerini üçte bir oranında artırmalarına bağlıdır. Bunun için Büyükşehir Belediyeleri'nin önce zamana, sonra ekstra finans ve insan kaynağına ihtiyacı olduğu tespit edilmiştir.

With the Metropolitan Law No. 6360 enacted in 2012, many villages within the borders of metropolitan administrative provinces in Turkey were transformed into neighborhoods by removing their legal personality. Individuals living in these villages became urban citizens overnight. In the urban studies literature, there is not enough emphasis on how an administrative boundary change decision, which causes the smallest settlement (village) to become a part of the largest settlement (metropolitan city), affects the urban life and consciousness of people. With this study, it is desired to fill the gap in this field. This study aims to measure the level of urban consciousness formation in settlements that turned from villages to neighborhoods after the Metropolitan Law No. 6360. Within the scope of this research, it is discovered whether there is a significant change in the lives of the people living in the settlements that have been transformed into neighborhoods after the legal entity of the village has been abolished. A case study was held in five different corners of Konya taking into account the distance to the central city Konya and the district center, socio-cultural and geographical difference criteria in the Alhan Village of Ereğli District; in the Yaraşlı Village of Kulu District; in the Çaltı Village of Selçuklu District; in the Torunlar Village of Çeltik District and in the Ağılönü Village of Beyşehir District. In the research, qualitative and quantitative data were collected by document analysis, fieldwork, systematic observation and survey methods. The quantitative data collected through the survey originally developed for this research were analyzed statistically with the help of SPSS for Windows 25.0 software. In this context, Dependent Test, Independent T-Test, Mann Whitney-U Test, One-Way Variant Test, Kruskal Wallis Test, Correlation Test, Pearson and Spearman Coefficient and Chi-Square Test methods were used in statistical analysis, respectively. The results of the research revealed that, although it has been about 10 years since the adoption of the Metropolitan Law No. 6360, the urban consciousness in Konya has remained at very low levels in settlements that have returned from village to neighborhood. The neighborhoods still have a rural consciousness in general. In addition, it has been determined that there is a favorable psychological infrastructure for the formation of urban consciousness in these neighborhoods. It has been understood that as the people living in the settlements returning from the village to the neighborhood have access to urban opportunities and services, and as quick solutions are produced by the local governments, the awareness of urbanity will increase in these areas. The metropolitan municipalities, which are in a similar situation to Konya, can only make a higher effort in this direction, only if they increase their institutional capacity by one third. For this, it has been determined that metropolitan municipalities first need time, then extra financial and human resources.