Tehlikeli maden atık barajı yapımı öncesinde uygun yer tespiti; Eti Maden Kırka bor işletmesi örneği

Abstract

Madencilik faaliyetlerinin ülkemizde yoğun bir şekilde yapıldığı ve giderek madencilik faaliyetlerinin hız kazandığını söylemek mümkündür. Yalnız madencilik faaliyetlerinin çevreye ciddi olarak zarar verdiği göz ardı edilemez. Çıkan maden atıkları çevre ekosistemini ciddi olarak etkilemektedir. Çevredeki yerüstü suları, yeraltı suları, barajlar gibi su kaynaklarını kirleterek o sulardan faydalanan bütün canlıları olumsuz olarak etkilemektedir. Özellikle de ülkemiz kırsal nüfusunda yaşayan insanlarımızın maden atıklarından ciddi olarak zarar gördüğünü söyleyebiliriz. Bu amaçla maden atıklarının farklı metotlar ile yönetilmesi çok önemlidir. Buradaki çalışmada madenlerin yerüstü depolama yöntemiyle bertarafı ele alınacaktır. Bu amaçla yerüstü depolama yönteminde sık kullanılan atık barajlarının önemi, gerekliliği ve yaşanmış bazı atık barajı kazaları ele alınmaktadır. Çalışma alanımız Kütahya İli merkezinin büyük bir kısmını, Eskişehir İli Seyitgazi İlçesini ve Afyon İli İhsaniye İlçesini kapsamaktadır. Eskişehir İli Seyitgazi İlçesi Kırka Beldesinde bulunan Eti Maden İşletmelerine bağlı Kırka Bor İşletmeleri Müdürlüğü çevresinde, çıkan maden atıklarının depolanması için yapılması gereken atık barajlarının inşası öncesinde uygun yer seçimi çalışmaları yapılmıştır. Konumuz olan maden atık barajlarının yapımı için uygun yer seçiminde; arazinin topografik durumu, çevresel ve iklimsel etmenleri, çalışma alanı jeolojik ve hidrojeolojik durumu, yerüstü su kaynakları, çalışma alanı çevresi ekolojik durumu, arazi kullanım durumu, çalışma alanındaki yollar ve çalışma alanının deprem tehlikesi gibi genel kriterler ele alınmış ve bu kriterlerin baraj yapımında ne tür rol oynadığı belirtilmeye çalışılmıştır. Bu kriterleri Analitik Hiyerarşi Yöntemi(AHY) ile 1/7-7 ölçek değerleri ile ağırlıklandırarak bütün kriterlerin analizde kullanmak üzere ağırlık değerleri oluşturulmaktadır. Ele aldığımız bu kriterleri ağırlık değerlerine göre coğrafi bilgi sistemleri(CBS) yazılım programı olan ARCGIS 10.3 ile haritalandırılmak suretiyle uygun yer tespiti çalışması sonuçlandırılmıştır.

It is possible to say that mining activities are carried out intensively in our country and mining activities are gaining momentum gradually. However, it cannot be ignored that mining activities seriously harm the environment. The mining wastes seriously affect the environmental ecosystem. By polluting the surrounding water resources such as surface waters, underground waters and dams, it adversely affects all living things that benefit from those waters. We can say that especially our people living in the rural population of our country are seriously damaged by mining wastes. For this purpose, it is very important to manage mine wastes with different methods. In this study, the disposal of the mines by the above-ground storage method will be discussed. For this purpose, the importance and necessity of the waste dams, which are frequently used in the above-ground storage method, and some of the experienced waste dam accidents are discussed. Our study area covers most of the city center of Kütahya, Seyitgazi District of Eskişehir and İhsaniye District of Afyon Province. Appropriate site selection studies were carried out before the construction of the tailings dams required for the storage of the mine wastes around the Kırka Boron Operations Directorate affiliated to the Eti Mine Works in the Kırka Town of Seyitgazi District of Eskişehir.. In the selection of suitable places for the construction of mine tailings dams, which is our subject; General criteria such as topographical condition of the land, environmental and climatic factors, geological and hydrogeological condition of the study area, surface water resources, ecological condition of the study area, land use status, roads in the study area and earthquake hazard of the study area were discussed and how these criteria were used in dam construction. attempted to play a role. By weighting these criteria with 1/7-7 scale values with the Analytical Hierarchy Method (AHY), weight values are created for all criteria to be used in the analysis. The appropriate location study was concluded by mapping these criteria, which we discussed, according to their weight values, with ARCGIS10.3, a geographic information systems (GIS) software program.