Mimari tasarım sürecinde boşluk kavramının analitik irdelenmesi

Abstract

Bu tez çalışması, mimari tasarım sürecinde boşluk tasarımının araştırılması ve boşluğun, form ile plan düzlemindeki tasarım biçimine göre tasarıma etkilerinin incelenmesi üzerine bir çalışmadır. Mimari tasarımda boşluk, bir mekanda farklı amaçları yerine getirmek ve kullanıcı da farklı etkiler yaratmak için tasarlanır. Tasarlanan bu boşluklar mimari tasarıma fonksiyonel ve estetik değerler katmaktadır. Her boşluk tasarlanırken hacimsel, kütlesel ve mekânsal bir etki yaratır. Tezin amacı mimari tasarım sürecinde boşluk tasarımının bilincini arttırmaktır. Tasarımlarda boşluğun yeterince ele alınmasının o yapıtı nasıl etkilediği incelenen örnekler üzerinden açıklanmaktadır. Tez çalışmasında boşluk kavramı, analitik yaklaşım ile bu tez kapsamında oluşturulan grafiksel yöntemlerle incelenmiştir. Bu yöntemler, Şamlıoğlu (2010)'nun Mimari Formda Boşluğun Keşfi adlı yüksek lisans tezindeki boşluğu sınıflandırması ve Ching (2019)'in Mimarlık, Biçim, Mekan ve Düzen kitabında mekan tasarlama sürecindeki tanımlamaları doğrultusunda oluşturulmuştur. Altı başlığa ayrılan bu grafiksel yöntem; parçalı, bütüncül, merkezi, işlevsel, görsel ve saydam/algısal boşluklar olarak sınıflandırılmıştır. Tez kapsamında incelenen örneklerde yer verilen karakteristik mimari yapılar, çalışmanın sınırını oluşturmaktadır. Bu karakteristik örnekler literatür kapsamında yararlanılan kaynaklardan ve Ching (2019)'in Mimarlık, Biçim, Mekan ve Düzen kitabından seçilmiş ve örnekler boşluk yönünden ele alınmıştır. Literatürden seçilen 30 örnek mimaride boşluğu sınıflandırmada tanımlamalar yapılırken incelenmiş, 24 örnek ise analiz tablolarında boşluk tasarımı açısından sınıflandırılarak incelenmiştir. Mimaride boşluk tasarlarken dikkat edilen unsurlar; şekil-zemin, kütle-mekan, fonksiyon gibi açılardan analiz edilmiştir. Boşluk kavramı, boşluğu tanımlayan öğeler, boşluğu oluşturan elemanlar ve boşluğun tasarımdaki amacı analiz edilmiştir. Tasarımda boşluğun büyüklüğünün ve tasarıma oranının, tasarımın biçimini ve strüktürünü nasıl etkilediği seçilen örnekler üzerinde araştırılması çalışmanın kapsamını oluşturmuştur. Bu analizler sonucunda tüm örneklerin değerlendirilmesi yapılıp tasarım sürecinde boşluğu oluşturan elemanların tasarlanma biçimi incelenmiştir. Bu sınıflandırmalarla örnekler incelenmiş ve boşluğun tasarım sürecinde ele alınış biçimine göre özgün ve işlevsel tasarımlar yaratıldığı sonucu elde edilmiştir. Boşluk tasarım bilincinin önemi ve bu bilinçle tasarımlara başlanılması araştırma sonuçları ile açıklanmıştır.

This thesis is a study on investigating the design of space in the architectural design process and examining the effects of space on the design according to the form and the design on the plan plane. In architectural design, space is designed to fulfill different purposes in a space and to create different effects on the user. These designed spaces add functional and aesthetic values to the architectural design. While each space is designed, it creates a voluminous, massive and spatial effect. The aim of the thesis is to increase the awareness of space design in the architectural design process. How the adequate handling of the void in the designs affects that work is explained through the examples examined. In the thesis study, the concept of emptiness was examined with an analytical approach and graphical methods created within the scope of this thesis. These methods were created in line with Şamlıoğlu's (2010) classification of the void in his master's thesis titled Discovery of the Void in Architectural Form and Ching (2019)'s definitions in the space design process in his book Architecture, Form, Space and Order. This graphical method divided into six titles; segmented, holistic, central, functional, visual and transparent/perceptual spaces. The characteristic architectural structures included in the examples examined within the scope of the thesis constitute the limit of the study. These characteristic examples were selected from the sources used in the literature and from Ching (2019)'s book Architecture, Form, Space and Order, and the examples were discussed in terms of space. 30 examples selected from the literature were examined while making definitions in the classification of voids in architecture, and 24 examples were examined by classifying them in terms of cavity design in the analysis tables. Elements to be considered when designing spaces in architecture; It has been analyzed in terms of form-ground, mass-space, function. The concept of space, the elements that define the space, the elements that make up the space and the purpose of the space in the design are analyzed. The scope of the study is to investigate how the size of the space and its ratio to the design affect the form and structure of the design on the selected examples. As a result of these analyzes, all samples were evaluated and the design of the elements that formed the space in the design process was examined. With these classifications, examples were examined and it was concluded that original and functional designs were created according to the way the space was handled in the design process. The importance of space design awareness and starting designs with this awareness are explained with the results of the research. Keywords: