Pirüvik asidin trioktilfosfinoksit kullanılarak tepkimeli özütleme yöntemi ile sulu çözeltilerden ayrımı

Abstract

En önemli ?-oksokarboksilik asitlerden biri olan pirüvik asit (CH3-CO-COOH) endüstride son yıllarda fermantasyon yöntemi ile üretilmeye başlanmıştır. Ancak pirüvik asit, seyreltik üretim ortamından seçici olarak ve yüksek verimle geri kazanılmalıdır. Bu amaca ulaşmak için birçok yöntem çalışılmıştır. Çeşitli avantajları ile tepkimeli özütleme yöntemi son yıllarda ön plana çıkmış ve diğer alternatiflere göre tercih edilmeye başlanmıştır. Bu yüksek lisans tezinde pirüvik asidin, çeşitli çözücüler ve Tri-oktil fosfin oksit (TOPO) kullanılarak tepkimeli özütleme yöntemi ile sulu çözeltilerden geri kazanımı incelenmiştir. Dört farklı çözücü; 1-oktanol, 1-dekanol, toluen ve MIBK organik faz çözücüsü olarak test edilmiştir. Ayırma sürecine çözücü türü, başlangıç asit derişimi, temas süresi, pH değeri ve özütleyici derişimi gibi değişkenlerin tesirleri incelenmiştir. Sürecin dengeye ulaşma süresinin 60 dk olduğu belirlenmiştir. En yüksek geri kazanım verimine pirüvik asit çözeltisinin doğal pH=1,3 değerinde ulaşılmıştır. Artan pH değeri ile birlikte ayırma veriminde keskin bir düşüş gözlenmiştir. Test edilen çözücüler arasında en yüksek geri kazanım verimlerine MIBK ve toluen ile sırasıyla %77,39 (KD=3,38) ve %76,85 (KD=3,32) olarak ulaşılmıştır. En düşük asit derişimlerinde bu iki çözücü ile erişilen verimlerin birbirine çok yakın olduğu gözlenmiştir. Ayırma verimleri özütleme ajanı miktarı ile artarken pirüvik asit derişimi ile birlikte azalmıştır. Gözlenen eğilimlerin literatürdeki birçok çalışma ile uyumlu olduğu görülmüştür. Bu yüksek lisans tezi çalışmasında pirüvik asidin su tabanlı çözeltilerden tepkimeli özütleme yöntemiyle TOPO ve uygun çözücüler kullanılarak geri kazanılabileceği gösterilmiştir. Takip eden çalışmalarda pirüvik asidin fermantasyon ortamlarından geri kazanılması amaçlanmaktadır.

Pyruvic acid (CH3-CO-COOH), one of the most important ?-oxocarboxylic acids, has been started to be produced by fermentation method in industry in recent years. However, pyruvic acid must be recovered selectively and with high efficiency from the dilute production medium. Many methods have been studied to achieve this goal. With its various advantages, reactive extraction method has come to the fore in recent years and begun to be preferred over other alternatives. In this MS thesis, the recovery of pyruvic acid from aqueous solutions by reaction extraction method using various solvents and Tri-octyl phosphine oxide (TOPO) was investigated. Four different solvents; 1-octanol, 1-decanol, toluene and MIBK were tested as organic phase solvents. The effects of parameters such as solvent type, initial acid concentration, contact time, pH value and extractant concentration on the separation process were investigated. The time for the process to reach equilibrium was determined to be 60 minutes. The highest recovery efficiency was achieved at the natural pH=1.3 of the pyruvic acid solution. A sharp decrease in separation efficiency was observed with increasing pH value. Among the solvents tested, the highest recovery values were obtained with MIBK and toluene, 77.39% (KD=3.38) and 76.85% (KD=3.32), respectively. It was found that the yields obtained with two different solvents at the lowest PA concentrations were very close to each other. While the separation efficiency increased with the amount of extraction agent, it decreased with the pyruvic acid concentration. The observed trends were found to be consistent with many studies in the literature. In this MS thesis study, it has been shown that pyruvic acid can be recovered from water-based solutions by using the TOPO and suitable solvents by reactive leaching. In the following studies, it is aimed to recover pyruvic acid from fermentation media.