Please use this identifier to cite or link to this item: https://hdl.handle.net/20.500.13091/167
Title: Ni-Al-X (X = Nb ve Y) esaslı süperalaşımların mikroyapısal özelliklerinin ve oksidasyon davranışlarının incelenmesi
Other Titles: Investigation of microstructural properties and oxidation behavior of Ni-Al-X (X = Nb ve Y) based superalloys
Authors: Ataş, Mehmet Şahin
Advisors: Yıldırım, Mehmet
Keywords: Metalurji Mühendisliği
Metallurgical Engineering
Publisher: Konya Teknik Üniversitesi
Abstract: Nikel esaslı süperalaşımlar, yüksek korozyon-oksidasyon direnci, yüksek sürünme dayanımı ve üstün yüksek sıcaklık mekanik özelliklerinden ötürü yüksek sıcaklık uygulamalarında kullanılan önemli malzemelerdir. Bu üstün fiziksel ve mekanik özellikler, Ni esaslı süperalaşımları havacılık endüstrisi, termik santraller, nükleer enerji santralleri ve kimyasal tesisler gibi özel uygulamalar için cazip bir yüksek sıcaklık yapısal malzeme sınıfı haline getirmiştir. Nikel esaslı süperalaşımların olağanüstü fiziksel ve mekanik özellikleri, YMK yapıdaki ?-(Ni) matris içinde dağılmış L12 düzenindeki ??-(Ni3Al) çökeltilerinden oluşan çift fazlı mikroyapılarından kaynaklanmaktadır. Hem ?-(Ni) matris fazı hem de ??-(Ni3Al) çökeltileri, kübik kristal yapıya sahiptir ve aralarındaki küçük kafes uyumsuzluk parametresi, uyumlu ?/?? arayüzeylerinin oluşumuyla sonuçlanmaktadır. Bununla birlikte, Ni esaslı süperalaşımlarda ?? çökeltileri, yüksek sıcaklıklarda uzun süreli yaşlandırma işlemlerinden sonra kaçınılmaz olarak irileşmektedir. ?? çökeltilerinin ara yüzey enerjisi ile elastik enerji arasındaki dengeden kaynaklanan irileşme, ? matris fazı ile ?? çökeltileri arasındaki uyumu ortadan kaldırmaktadır. ?? çökeltilerinin irileşmesi sonucu, morfolojisindeki ve boyutlarındaki değişikliklerden dolayı bu malzemelerin yüksek sıcaklık mekanik özelliklerinin ve sürünme davranışının kötüleşebileceği bilinmektedir. Yüksek sıcaklıklarda, çökelme sertleşmesinden kaynaklanan yüksek mukavemet, irileşme davranışından dolayı azalmaktadır. Nikel esaslı süperalaşımlarda, ?? çökeltilerinin irileşme davranışı ile ilgili çok az çalışma yapılmıştr. Nikel esaslı süperalaşımların, üstün mekanik özellikleri ve yüksek sürünme dayanımının yanında çalışma koşullarında yeterli oksidasyon direncine de sahip olması gerekmektedir. Yüksek sıcaklıklarda ve oksijen içeren atmosferlerdeki oksidasyon davranışı, bu malzemelerin çalışma ömrünü sınırlandırmaktadır. Nikel esaslı süperalaşımların termal döngü koşulları altındaki sürekli oksidasyonu, çatlak yayılmasını hızlandırmakta ve sonunda kırılmaya neden olmaktadır. Bu bakımdan, Ni esaslı süperalaşımlar, oksidatif bir ortama maruz kaldıklarında, yüzeylerinde yoğun, kompakt ve koruyucu oksit ürünlerinin oluşması gerekmektedir. Bu yüzden, yüksek sıcaklık mukavemeti, mikroyapısal kararlılık, oksidasyon direnci ve dökülebilirliğin en iyi kombinasyonunu sağlayan Ni esaslı bir süperalaşımın geliştirilmesi oldukça önemlidir. Yapılan literatür araştırmasında, mikroyapısal gelişim, irileşme kinetiği, mekanik özellikler ve Ni esaslı süperalaşımların oksidasyon direncini içeren kapsamlı çalışmalar bulunmamaktadır. Bu tez çalışmasında iki temel amaç hedeflenmiştir: (i) üçüncül alaşım elementi (X = Nb ve Y, n = 2 ve 4 at. %) ilavesinin Ni85Al15-nXn süperalaşımların yaşlandırma süresine bağlı olarak mikroyapısal gelişimi, irileşme kinetiği ve mikrosertliğe etkisinin incelenmesi, (ii) Ni85Al15-nXn süperalaşımların yüksek sıcaklık oksidasyon davranışlarının alaşım elementi ilavesi ve uygun ısıl işlem yöntemleri ile geliştirilmesidir. Bu amaçla Ni85Al15-nXn süperalaşımları üretilmiş ve çeşitli tekniklerle karakterize edilmiştir. Üçüncül alaşım elementi ilavesinin L12 düzenindeki ?? çökeltilerinin mikroyapısına, irileşme kinetiğine, mikrosertlik değerlerine ve yüksek sıcaklık oksidasyon davranışına etkisi hem döküm hem de ısıl işlem görmüş numunelerde detaylı olarak incelenmiştir. Üçüncül alaşım elementinin cinsi ve miktarının uygun yaşlandırma koşulları ile birlikte incelenen özelliklere önemli etkisinin olduğu saptanmıştır. Üretilen süperalaşımların mekanik özellikleri, YMK yapıya sahip ? (Ni) matris içinde dağılmış L12 düzenindeki ?? (Ni3Al) çökeltilerinin boyut ve boyut dağılımı, hacim oranı, şekli ve yönelimi ve ? (Ni) matris fazının kanal genişliğine bağlı olduğu gösterilmiştir. Çevrimsel oksidasyon testleri ve test sonrası oluşan oksit tabakası yüzeysel ve kesit analizi yapılarak incelenmiştir. Bu analizlere göre, filmin dış tabakasında NiO oluştuğu, oksidasyon/metal arayüzeyine yakın iç oksidasyon bölgesinde Al2O3 oluştuğu tespit edilmiştir.
Nickel-based superalloys are important materials used in the high temperature applications due to their superior high temperature mechanical properties, high creep resistance and high component corrosion-oxidation resistance. These superior physical and mechanical properties make Ni-based superalloys as an attractive class of high temperature structural materials for specific applications in aerospace industry, thermal power plants, nuclear power plants and chemical processing parts. The extraordinary physical and mechanical properties of Ni-based superalloys are associated with their bimodal microstructure consisting of coherent L12-type ordered ?' (Ni3Al) precipitates distributed in a Ni-based ? (FCC) matrix phase. Both ? matrix phase and ?' precipitates have cubic crystal structure and the small lattice parameter mismatch between them results in the formation of coherent ?/?' interfaces. However, ?' precipitates in Ni-based superalloys coarsen unavoidably after long time aging treatments at research high temperatures. Coarsening of the ?' precipitates caused by the balance between interfacial energy and elastic energy destroys the coherency between the ? matrix phase and ?' precipitates. It is known impaired that the high temperature mechanical properties and creep behavior of these materials may be worsened because of the change of the morphology and size of the ?' precipitates as a result of coarsening. At high temperatures, peak strength, arising from precipitation hardening, is reduced due to the coarsening. However, limited experimental study is present in the literature concerning the coarsening behavior of ?? precipitates in nickel-based superalloys. The Ni-based superalloys should have sufficient oxidation resistance in their service conditions besides the superior mechanical properties and high creep resistance. At elevated temperatures and oxygen-containing atmospheres, oxidation behavior of these materials is one of the service-life limiting factors. The continuous oxidation of Ni-based superalloys under thermal cycling conditions can accelerate crack propagation and eventually cause lead to fracture. In this regard; even, dense, compact and protective oxide scales should be formed on the surfaces of Ni-based superalloys when they are exposed to oxidative environments. Therefore, the development of a Ni-based superalloy that provides the best combination of high temperature strength, microstructural stability, oxidation resistance and castability is crucially desired. To the best our knowledge, there are no comprehensive studies including microstructural evolution, coarsening kinetics and oxidation resistance of Ni-based superalloys. This study focuses on two main topics: (i) investigation of the effect of ternary alloying elements (X = Nb and Y, n = at. % 2 and 4) on the microstructural properties and microhardness of Ni85Al15-nXn superalloys depending on the aging temperature and time, (ii) improving the high temperature oxidation behavior of Ni85Al15-nXn superalloys by adding alloying elements and/or appropriate heat treatment methods. For this purpose, Ni85Al15-nXn superalloys were produced and characterized by various techniques. The effect of ternary alloying element additions on the microhardness values, high temperature oxidation behavior and microstructure of L12-type ordered ?' (Ni3Al) precipitates has been studied in detail in both as-cast and heat treated samples. It has been determined that the type and amount of the ternary alloying element together with the appropriate aging conditions have a significant effect on the relevant properties. It has been shown that the microhardness of the superalloys depend on the size and size distribution, volume ratio, shape and orientation and the channel width of the ? matrix phase of the L12-type ordered ?' (Ni3Al) precipitates distributed in a Ni-based ? (FCC) matrix phase. The cyclic oxidation tests and the structural characterization of the oxide layer formed after oxidation has been investigated by surface and cross-section analysis. According to these analyses, it has been determined that NiO was formed in the outer layer of the film and Al2O3 formed in the inner oxidation region close to the oxidation/metal interface.
URI: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=8tbPippmWV_b-Irrn9YEAiMXQ1jOOaTMNb8GaNomSJMDch9VvwfwkzIDZi521lh2
https://hdl.handle.net/20.500.13091/167
Appears in Collections:Tez Koleksiyonu

Files in This Item:
File SizeFormat 
671444.pdf8.11 MBAdobe PDFView/Open
Show full item record



CORE Recommender

Page view(s)

280
checked on Mar 25, 2024

Download(s)

76
checked on Mar 25, 2024

Google ScholarTM

Check





Items in GCRIS Repository are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.