Çiğil Red Fairy Chimneys: An Undiscovered Geological Heritage

Abstract

Konya bölgesindeki görülmeye değer jeolojik doğa anıtlarından biri Aşağıçiğil ve Balkı Mahalleleri (Ilgın) arasında gözlenebilen peri bacalarıdır. Bu çalışmanın amacı keşfedilmemiş bu jeositi tanıtmak, jeolojik özelliklerini açıklamak ve jeoturizm potansiyeli açısından önemini vurgulamaktır. Genellikle volkanik kökenli kayaçlarda gelişen peri bacaları yaygındır. Bu çalışmada bir kısmı yöre halkı tarafından bilinen Çiğil Kızıl Peribacaları, geniş yüzeylemeleriyle ilk kez tanıtılacaktır. Bu yapılar nadir görülen sedimanter kökenli peribacalarına güzel bir örnektir. Bölgede temeli, Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı metamorfik ve sedimanter kayaçlar oluşturmaktadır. Bu temelin üzerine, açılı uyumsuz olarak Miyosen-Pliyosen yaşlı gölsel kireçtaşı, marn ve şeyller, karasal kırıntılı kayaçlar gelmektedir. Tüm bunların üzerini ise açılı uyumsuzlukla Kuvaterner yaşlı alüvyon örtmektedir. Peri bacaları, Miyosen-Pliyosen yaşlı karasal kökenli kırmızı alacalı renkli çakıltaşları ve kumtaşlarında oluşmuştur. Konya il merkezinin 75 km kuzeybatısında yer alan peri bacaları, Aşağıçiğil Mahallesi’nin yaklaşık 5 km kuzeybatısında başlayıp yaklaşık 3,5 km.lik bir hat m2 boyunca 4 ayrı alanda yoğun olarak izlenmektedir. Peri bacaları, 8500 ile 30600 m2 arasında değişen alt alanlarda yayılım sunmaktadır. Bu jeosit alt alanları güneyden kuzeye doğru sırayla Gelin kayaları, Er kayaları, Parlar kayaları ve Asılı kayalar şeklinde isimlendirilmiştir. Peribacaları kırmızı, turuncu, sarı ve alacalı renkli çakıltaşı ve kumtaşı mostralarının aşınması sonucunda oluşmuştur. Bireysel peri bacalarının yükseklikleri 7 metreye, genişlikleri ise 3 metreye kadar ulaşabilmektedir. Peri bacalarının bir kısmının tepesinde diferansiyel aşınmadan kaynaklanan şapkalar bulunurken, bir kısmında şapka gözlenmemektedir. Şapka kalınlıkları da 4-60 cm. arasında değişmektedir. Bireysel peri bacaları, ilginç ve gözalıcı şekiller oluşturmaktadır. Bölgedeki peri bacalarının çoğunluğu koni şekilliolup, bir kısmı sütun veya mantar şekillidir. Hayal gücüne bağlı olarak hayvan ve insan silüetlerine benzer peri bacalarına da rastlanılmaktadır. Peri bacalarının oluşumunda ve şekillenmesinde hem aşınmaya karşı farklı direnç gösteren seviyelerin varlığı, hem de farklı yönlerde gelişmiş kırık takımları etkilidir. Yeşil bitki örtüsü ve kızıl peri bacalarının birlikte oluşturduğu bu doğa harikası, jeoturizm açısından önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Bu bölgede Çiğil Şifalı Kumdöken Suyu ve Kumdöken Mesire Yeri de yer almaktadır. Bu nedenle, sözkonusu potansiyelin bir an önce değerlendirilmesi, tanıtılması ve doğa anıt alanı olarak jeoturizmin hizmetine sunulması, yörenin kültürel ve ekonomik açıdan gelişimine önemli katkıda bulunacaktır. Ayrıca bölgenin bir jeosit olarak doğal ve insani tahribata karşı korunması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Konya, Aşağıçiğil, jeoturizm, peri bacaları, sedimanter kökenli.