Ürünlü (Çumra-Konya) Çevresinde Yeraltısuyu Seviye Değişimleri ve Obruk Oluşumları

Abstract

Konya Kapalı Havzası içerisinde yer alan Ürünlü (Çumra-Konya) Mahallesi ve çevresi tarımsal üretim bakımından havzanın en önemli bölgelerinden biridir. Çumra İlçesinin yaklaşık 9 km doğusunda bulunan Ürünlü mahallesi ve çevresinde Geç Miyosen-Pliyosen yaşlı İnsuyu formasyonu temeli oluşturmaktadır. Çumra bölgesinde 43 adet sondaj kuyusundan seviye ölçümü yapılmıştır. Kuyuların derinlikleri 20-200 m, debileri 5-40 l/s, beslenim dönemindeki statik seviyesi 13.9-110.26 m, boşalım dönemindeki statik seviyesi 22 m-101.2 m’dir. Bu dönemler arasında kuyularda 0.1 m ile 29 m arasında düşüm olmuştur. İnceleme alanında Konya Fay Zonu’na paralel fayların yanı sıra yaklaşık D-B doğrultulu faylar da yer almaktadır. Obrukların Konya Fay Zonu doğrultusuna paralel oldukları tespit edilmiş olup bölgedeki obruk oluşumlarının faylarla ilişkili olduklarını göstermektedir. İnceleme alanındaki obruklar İnsuyu formasyonu ve üzerine çökelmiş genç birimler içerisinde oluşmaktadır. Obrukların tamamı 1000-1010 m kotları arasındadır. Obrukların bir kısmının çevresinde konsantrik yarık ve çatlaklar bulunmakta ve obruklar derine doğru daralan bir yapı sunmakta ve obrukların gelişimi devam etmektedir. Ürünlü Mahallesinin kuzey kesiminde yaklaşık 1.4 x 1.0 km boyutlu alan içinde 23 adedinin derinliği 1-3 m arasında, 342 adedinin derinliği 1 m’den daha sığ olmak üzere toplam 365 adet obruk tespit edilmiştir. Obrukların uzun eksenleri 0.7 m ile 88.5 m, kısa eksenleri ise 0.7-44.0 m arasında değişmektedir. Yerleşim bölgelerine ve bazı tarımsal sanayi üretim tesislerine oldukça yakın olan bu bölgede obruk alanları 0.38 m2 ile 2674.69 m2 arasındadır. Bölgede çok su isteyen mısır, ayçiçeği vb. bitkilerin ekilmesi, kuyulardan yapılan aşırı su çekimi yeraltısuyu seviyesinin düşmesine neden olmakta ve obruk oluşumunu hızlandırmaktadır. Akiferlerden olan çekim beslenimden oldukça fazladır. Her geçen gün artan kaçak kuyular, uygun olmayan bitki deseni, aşırı çekim yeraltı su seviyesinin düşmesine neden olmakta ve obruk, yarık ve çatlakların oluşumunu hızlandırmaktadır. Bölgedeki obruklar yerleşim yerleri ve tarımsal sanayi üretim tesisleri için tehlike arz etmektedir.

Located in the Konya Closed Basin, the Ürünlü Neighborhood of Çumra district is one of the most important regions of the basin in terms of agricultural production. The Late Miocene-Pliocene aged İnsuyu formation forms the basis of the Ürünlü neighborhood, which is approximately 9 km east of the Çumra District, and its surroundings. Water level measurements were made from 43 wells in the Çumra region. The depths of the wells are 20-200 m, their flow rates are 5-40 l/s. Its static level during the recharge period is 13.9-110.26 m, and its static level during the discharge period is 22 m-101.2 m. Between these two periods, there was a decrease between 0.1 meters and 29 meters in the wells. In the study area, there are faults parallel to the Konya Fault Zone as well as approximately E-W oriented faults. It has been determined that the sinkholes are parallel to the Konya Fault Zone direction, indicating that the sinkhole formations in the region are related to the faults. The sinkholes in the study area are formed within the İnsuyu formation and young units deposited on it. All of the sinkholes are between 1000-1010 m elevations. There are concentric fissures and fractures around some of the sinkholes, and the sinkholes present a structure that narrows downwards, and the development of the sinkholes is continuing. A total of 365 sinkholes have been identified, 23 of which are between 1-3 m in depth and 342 are shallower than 1 m in depth, within an area of approximately 1.4 x 1.0 km in the immediate northern part of Ürünlü Neighborhood. The long axes of the sinkholes vary between 0.7 m and 88.5 m, and the short axes vary between 0.7- 44.0 m. In this region, which is very close to residential areas and some agricultural industry production facilities, the sinkhole areas are between 0.38 m2 and 2674.69 m2 . Corn, sunflower, etc. that require a lot of water in the region. The over-drawing from the wells causes the groundwater level to decrease and accelerates the formation of sinkholes. The withdrawal from the aquifers is much higher than the recharge. Increasingly, illegal wells, unsuitable plant patterns, excessive draft cause the groundwater level to decrease and accelerate the formation of sinkholes, fissures, and fractures. The sinkholes in the region are dangerous for both settlements and agricultural industry production facilities.