İklimsel Değişimlerin Akşehir ve Eber Gölleri Üzerindeki Etkisi

Abstract

Akşehir ve Eber göllerinin bulunduğu bölge son 40 yıllık periyotta küresel iklim değişikliğine bağlı olarak hava sıcaklığının artması ve yağış rejiminde azalma ile karşı karşıya kalmıştır. Bu durum geniş yüzey alanına sahip her iki gölden yüzey buharlaşması etkisini arttırmakta ve sularını azaltmaktadır. Yoğun tarımsal faaliyetler için kuraklık karşısında tarımsal su ihtiyacı ile yöredeki nüfus artışı ve sanayinin gelişimine bağlı olarak artan su açığı yeraltı suyundan karşılanmaya çalışılmaktadır. Ayrıca içme veya sulama amaçlı yapılmış çok sayıdaki göletin yeraltısuyunun beslenmesini azaltma yönündeki etkisinin olabileceği de değerlendirildiğinde, bölgedeki yeraltı su seviyelerinin düşmesine yol açmaktadır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Akşehir Meteoroloji İstasyonu Müdürlüğü 2021verilerine göre 1941-2020 yılları arasında sıcaklık değerlerinde devam eden bir artış eğiliminin bulunduğu ve bugüne kadar da yaklaşık 0,5 o C’lik artışın olduğu görülmektedir. Yüzey buharlaşması miktarı da, bölgedeki sıcaklık değerlerindeki artış gibi, 1972 yılından bugüne kadar yaklaşık 200 mm artmıştır. Eber ve Akşehir Göllerinin bulunduğu bölge son 40 yılda daha önceki yıllara göre 180,94 mm (%34) daha az yağış almakta olup, yani yaklaşık 1/3 oranında azalmış yağış oranıyla eksik bir beslenime sahiptir. Bölgedeki artan tarımsal sulama ve diğer su ihtiyacına bağlı olarak yeraltısuyu seviyesinde düşümler gözlenmektedir. Değişen seneler baz alındığında DSİ rasat kuyularından; Eber Gölü etrafında Çay-Merkez’de yaklaşık 10 m, Bolvadin-Merkez’de 15 m, Bolvadin-Ortakarabağ’da 3 m, Akşehir Gölü etrafında Sultandağı-Dereçine’de 10 m., Akşehir-Gölçayır’da ise yaklaşık 5 m. yeraltısuyunda düşüm ölçülmüştür. Küresel iklim değişikliği, hatalı planlamalar ve insan kaynaklı nedenlerden dolayı Akşehir ve Eber gölleri hızla yok olmaya doğru gitmektedir. Bu nedenle mevcut durum geri dönülemez bir noktaya gelmeden acil önlemlerin alınması gerekmektedir.