An Example of Geological Structures Whose Natural Structure Has Been Destroyed: The Akhüyük (Ereğli) Travertine

Abstract

Bu çalışma insan eliyle doğal yapısı bozulmuş ve değiştirilmiş bir doğal harika olan yapılara örnek olabilecek bir oluşumu konu almaktadır. Konya ili geniş coğrafyası ile beraber çok zengin jeolojik miras yapılarına sahiptir. Akhüyük (Ereğli) traverteni gerek ülkemiz gerekse global ölçekte bu doğa harikası yapılara örnektir. Ereğli Orta Toroslarda önemli bir birlik olan Bolkardağlarının kuzey eteklerinde yer alır. Bolkardağları Permiyen-Mesozoyik yaşlı düşük dereceli metamorfik kayaçlardan oluşur. Bu temel üzerine Ereğli-Ulukışla havzasının Kretase-Eosen yaşlı İç-Toros Okyanusunu evrimini yansıtan kayaçlar yer alır. Yörenin en genç kayaç topluluğunu ise Oligosen-Kuvaterner yaşlı gölsel ve alüviyal özellikli kayaçlar oluşturur. Akhüyük traverteni Ereğli ilinin 10 km kuzeyinde Akhüyük Mahallesinin yakın çevresinde bulunmaktadır. Yaklaşık KB-GD doğrultusunda toplam uzunlukları 2.4 km olan üç farklı sırt (semer) tipi traverten yapısından oluşmaktadır. Pleyistosen-Holosen yaşlı Akhüyük travertenleri K10-30B doğrultusunda yönelim sunmakta ve alüviyal bir zemin üzerinde bulunmaktadır. Ana kütle yaklaşık 2 km uzunluğunda ve 5-15 m yüksekliğindedir. Genişliği 230 m ye kadar varmaktadır. Küçük kütlelerin boyları 370 ve 310 m civarındadır ve genişlikleri 75 m ye varabilmektedir. Sırt tipi travertenlerin orta kesiminde bu travertenleri oluşturan kaynakların çıkmasını sağlayan gerilme kökenli bir kırık boydan boya uzanmaktadır. Traverten oluşumu devam etmekte olup kırık boyunca termal su çıkışı devam etmektedir. Sırt boyunca kaynakların çıktığı yerlerde dairesel havuzlar gözlenir. Yörede tabakalı ve damar tipi taravertenler gözlenir. Işınsal ve konsantrik yapılı travertenler göze hoş yapılar oluşturur. Ayrıca sırt tipi travertenlerin etek kesimlerinde teras şekilli aktif kaynak ve havuz oluşumları bulunur. Oluşumu devam eden, dünyada ve Türkiye’de örnekleri nadir olan Jeolojik miras nitelikli Akhüyük travertenlerinin bir bölümünde traverten ocakları bulunmakta ve bir bölümünde de termal amaçlı düzenlemeler yapılmaktadır. Bölge için turizm ve ekonomik açıdan oldukça önemli ve nadir doğa (tabiat) varlıklarımızdan olan Akhüyük traverteni ciddi bir insan kaynaklı tahribat geçirmektedir.