Kızören (Karatay-Konya) Çevresindeki Obrukların Jeolojik ve Morfolojik Özellikleri

Abstract

Bu çalışma Konya ilinin yaklaşık 65 km kuzeydoğusunda bulunan Kızören mahallesi çevresinde belirlenen obrukların jeolojik ve geometrik özelliklerinin verilmesini amaçlamaktadır. Konya – Aksaray yolu üzerinde bulunan bölgede tespit edilen obruk sayısı 50’ dir. Bölgede çok sayıda kırık sistemi bulunmaktadır. Bu kırık sistemleri KG, DB ve KB-GD gidişe sahiptir. Bölgedeki en eski obruk olan Kızören obruğunun uzun ekseni 327 m, kısa ekseni 232 m olan elips şeklinde bir yapıya sahiptir. Bölgedeki obrukların derinlikleri 0.15 m ile 1.5 m arasında değişmektedir. Obrukların uzun eksenleri 1.4 m ile 26 m arasındadır. Yerleşim yerlerine ve ana yollara oldukça yakın olan bu bölgede obruk alanları 7 m2 ile 1259 m2 arasında değişmektedir. Belirlenen obrukların uzun eksenleri ile hazırlanan gül diyagramına göre obrukların uzun eksenlerinin büyük bir bölümü K 20o -40o D arasında değişmektedir. Obrukların tamamı 1019-1090 m kotları arasındadır. İnceleme alanında bulunan obrukların çoğu, Üst Miyosen – Alt Pliyosen yaşlı İnsuyu Formasyonu üzerine çökelmiş çakıl, kum ve jipslerden oluşan Pleyistosen yaşlı Tuzgölü Formasyonu içerisinde gözlenmektedir. Obrukların bir kısmının çevresinde konsantrik yarık ve çatlaklar gözlenmekte ve obruklar aşağıya doğru daralan bir yapı sunmaktadır. Kızören yöresindeki obrukların temel birimleri ve İnsuyu Formasyonu’ nu kesen kırık sistemleri ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bölgede yapılan sondajlarda kalınlıkları 40 cm ile 2 m arasında değişen en az 10 farklı seviyede boşluklar vardır. Kızören Obruğu’nun batısında yapılan çok elektrotlu elektrik özdirenç tomografi (ERT) çalışmalarına göre boşluklar batıya doğru azalarak devam etmektedir. Bölgedeki obruklar gerek yerleşim yerleri gerekse ulaşım ağları için tehlike arz etmektedir.

In this study, it is aimed to give the geological and morphometric features of the sinkholes around Kızören Settlement, 65 km northeast of Konya region The number of sinkholes identified in the region which is located on the KonyaAksaray Road, is 50. There are many fracture systems in the region. These fracture systems have NS, DB and NW-SE trending. The oldest sinkhole in the region, the Kızören sinkhole, has an elliptical structure with a long axis of 327 m and a short axis of 232 meters. The depths of the sinkholes in the region vary between 0.15 to 1.5 meters. The long axes of the sinkholes are between 1.4 m and 26 m. In this region, which is very close to the settlements and main roads, the sinkhole areas vary between 7 m2 and 1259 m2 . According to the rose diagram prepared with the long axes of the sinkholes, most of the long axes of the sinkholes vary between N 20o -40o E. All of the sinkholes are between 1019-1090 m elevations. Most of the sinkholes in the study area are observed in the Pleistocene aged Tuzgölü Formation, which consists of gravel, sand and gypsum deposited on the Upper Miocene - Lower Pliocene aged İnsuyu Formation. Concentric joints and cracks are observed around some of the sinkholes and the sinkholes present a structure that narrows down. It is thought that the sinkholes in the Kızören region are related to the basic units and the fracture systems that cut the İnsuyu Formation. In the drillings made in the region, there are at least 10 different levels of cavities with thicknesses ranging from 40 cm to 2 m. According to the multi-electrode electrical resistivity tomography (ERT) studies conducted in the west of the Kızören Sinkhole, the dimensions of the cavities continue to decrease towards the west. The sinkholes in the region are dangerous for settlements and main roads.