Kıyı Tasarımında Kıyı-Kent İlişkilerinin Güçlendirilmesine Yönelik Yaklaşımlar: İzmir ve Antalya-Konyaaltı Örneği

Abstract

Kentsel kıyılar tarihsel süreç boyunca çeşitli kullanımlara sahne olmuş, kentle ve kullanıcı ile ilişkisi sürekli değişmiş mekanlardır. Endüstri devrimiyle kent ile ilişkisi kopan veya sınırlanan kıyılar, 1970 yılı sonrasında çevreci yaklaşımlar ve kıyının kamuya ait olması gerektiği anlayışıyla tekrar dönüşüm içine girmiştir. Bu dönüşümler kentsel kıyı yenileme projeleri kapsamında kıyının kamusallığını arttırmayı ve kıyıların kentle ilişkisinin güçlendirmesini amaçlamıştır. Türkiye’de özellikle 2010 yılı sonrasında kıyı mekanının yenilenmesine ilişkin gösterilen girişimler ile kıyılar yeniden düzenlenmeye başlamıştır. Bu çalışma, Türkiye’de uygulanan iki örnek olan Antalya-Konyaaltı ve İzmir kıyı tasarım projeleri üzerinden kent-kıyı ilişkisini geliştirmeye yönelik tasarım stratejilerini araştırmayı hedeflemektedir. Çalışmanın yöntemini nitel araştırma modeli olarak kaynak, belge incelemesi ile gözlem oluşturmaktadır. Yapılan analizlerden elde edilen sonuçlar kent-kıyı ilişkisine yönelik tasarım yaklaşımlarının fiziksel, işlevsel ve psikolojik boyutlarda ele alındığını göstermektedir. Kıyı tasarım uygulamaları incelendiğinde, fiziksel boyutta, kıyı gerisi ile kurulan ilişkilere yönelik ulaşım, erişilebilirlik parametrelerinin öne çıktığı görülmektedir. İşlevsel boyutta yere özgü işlev önerileri ve tasarımlar ile tematik odakların kıyı gerisi ile ilişkisi tasarıma eden parametreler öne çıkmaktadır. Psikolojik boyutta ise halkın görüşlerini alma ve halkı tasarıma dahil etme yaklaşımıyla katılımcılık parametresi önemli bir tasarım stratejisi olmuştur. Bu çalışmanın, yeni yapılacak kıyı tasarım projelerinde başarılı, kaliteli kamusal mekanların tasarlanmasında ve kent-kıyı ilişkilerinin güçlendirilmesinde önemli tasarım girdileri sunan bir altlık olacağı düşünülmektedir.