Çağırankaya (İkizdere-Rize) Obsidyenlerinin Jeolojik ve Gemolojik Özellikleri

Abstract

Çağırankaya Obsidyenleri Rize İl Merkezine 46 km İkizdere İlçesine 24 km uzaklıkta Güvenköy çevresindeki Maden Tepe, Büyük Yayla, Sırıklı Tepe, Kara Tepe arasında kalan yaklaşık 12 km2’lik bir alanda yüzeylemektedir. Bu çalışmada Çağırankaya ve yakın çevresinin jeolojik özelliklerinin ortaya konulması, bölgede bulunan obsidyenlerin diğer jeolojik birimlerle ilişkilerinin araştırılması, mineralojik-petrografik özellikleri ile süstaşı olarak işlenebilirliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. İnceleme alanında temeli oluşturan Turoniyen-Santoniyen (Üst Kretase) yaşlı Çatak formasyonu, çakıltaşı, kumtaşı, mikritik kireçtaşı, silttaşı, marn, bazaltik, bazaltik-andezitik lav ve piroklastiklerle temsil edilmektedir. Çatak formasyonu, Üst Kretase – Paleosen yaşlı granit, granodiyorit, diyorit, tonalit ve monzonitlerden oluşan Kaçkar granitoyidi tarafından kesilmektedir. Bu birimler Pliyosen yaşlı başlıca bazalt, andezit ve dasitlerden oluşan Handüzü volkanitleri tarafından örtülmektedir. Üst Pliyosen – Kuvaterner yaşlı Çağırankaya volkanitleri obsidyenlerle birlikte riyolit, riyodasit, dasit ve ignimbirit gibi asidik volkanizma ürünlerinden meydana gelmektedir. Kalınlığı ortalama 80 m olan Çağırankaya volkanitleri Güvenköy güneyindeki yaklaşık D-B doğrultulu bir kırık sistemine bağlı olarak kırık ve çatlak dolgusu şeklinde yerleşmiştir. Bölgede çok sayıda noktada gözlenen obsidyenler riyolitlerle ardalanmalıdır. Çağırankaya obsidyenlerinin rengi genellikle siyah renkli olup koyu kahve, kırmızı, koyu turuncu ve siyah bantlıdır. Obsidyenlerdeki paralel ve karmaşık akma yapıları oldukça güzel desenler oluşturmaktadır. Derlenen obsidyenler, Selçuk Üniversitesi SÜKOP Süstaşı Uygulama ve Araştırma Atölyesinde levha, dilim, bilye ve kabaşon üretimleri için temizleme, kesme, aşındırma ve parlatma işlemlerine tabi tutulmuştur. Parlatılmış ürünlerden bileklik, küpe, yüzük, kolye, broş, tespih, levha ve anahtarlıklar yapılmıştır. Çağırankaya obsidyenleri doku, desen, sertlik, dayanıklılık, renk, cila alma ve ışık yansıtma özelliklerine göre süstaşı olarak kullanılabilir niteliktedir. Bölgedeki obsidyenlerin rezervinin ortaya konulması ve süstaşı olarak işlenmesi durumunda yörenin tanıtımına ve ekonomisine ciddi katkılar sağlanabilecektir.