Meyil-Yirce ve Akkuyu Çevresindeki (Obruk Platosu-Karapınar, Konya) Obrukların Jeolojik Özellikleri

Abstract

Karapınar ve çevresinde çok farklı boyutlarda, farklı tektonik konumlarda ve farklı oluşum mekanizmalarına sahip çok sayıda obruk bulunmaktadır. Obruk Platosu olarak adlandırılan bu bölgede en güzel, en büyük ve farklı oluşum yaşlarına sahip obruklar yer almaktadır. Obruk platosu, doğuda Seyithacı fay zonu, batıda Ortakuyu fay zonu, kuzeyde Başaran, güneyde Merdivenli fayı ile sınırlıdır ve çevredeki Kuvaterner yaşlı havzalara göre ortalama 100 m yi aşan yükselti sunan bir zondur. Bu yükselti zonunun ortasında, Sekizli fay zonu yer almaktadır.Plato içindeki kayaçlarda birbirine yaklaşık dik gelişmiş kırık takımlarına yaygın olarak rastlanmaktadır. Obruk Platosu’nda, her biri birer doğal anıt olan çeşitli boyutlarda 205 obruk tanımlanmıştır. Bölgedeki obrukların derinlikleri 0,3 m ile 134 m arasında değişmektedir ve ortalama 13,2 m derinliğe sahiptirler. Çevre uzunlukları 4,4 m – 2296 m, alanları ise 1,3 m2 ile 413267,35 m2 arasındadır. Obrukların çok büyük bir bölümü Miyosen-Pliyosen yaşlı İnsuyu formasyonuna ait marn- çamurtaşı-kiltaşı ara tabakaları içeren kireçtaşları içinde gelişmiştir. Diğer bir bölümü de tabanını İnsuyu formasyonun oluşturduğu çöküntülerdeki alüviyal çökeller içinde bulunmaktadır. Obrukların çok büyük bir bölümü Sekizli fay zonunun gidişine paralel olarak KD-GB doğrultusunda yoğunlaşmışlardır. Aynı şekilde uzun eksenlerinin büyük bir bölümü de fay zonuna paralel olarak, bir kısmı da fay zonuna yaklaşık dik olarak yönlenmiştir. Obruklar genelde dairesel ve elips şekillidir. Yaygın olarak birleşik obruklar da gözlenmektedir. Yine zon boyunca obrukların daha genç faylarla kesildiği yerlerde değişik hilal şekilli ve asimetrik obruklar da bulunmaktadır. Alanda eski oluşumlu obruklar bulunduğu gibi, güncel obruk oluşumları da bulunmaktadır. Ayrıca bölgedeki güncel düşey hareketliliğe bağlı olarak eski oluşumlu obrukların bir kısmında tekrar hareketlenmeyi gösteren dairesel yarıklar, bir kısmında da daha küçük çaplı güncel obruklar oluşmaya başlamıştır.

There are many sinkholes of different sizes, different tectonic positions and different formation mechanisms in Karapınar and its surroundings. In this region, which is called as Obruk Plateau, sinkholes of the most beautiful, largest and in different age of formation are present. The Obruk plateau is limited by the Seyithacı fault zone in the east, the Ortakuyufault zone in the west, the Başaran fault in the north, the Merdivenli fault in the south, and is auplifted zone with an average elevation of more than 100 m compared to the surrounding Quaternary basins. The Sekizli fault zone is in the middle of this uplifted zone. The tension fractures sets that are nearly perpendicular to each other are common in the rocks within the plateau. In the Obruk Plateau, 205 sinkholes of various sizes have been identified, each of which is a natural monument. The depths of the sinkholes in the region range between 0.3 m and 134 m and have an average depth of 13.2 m. Their circumferences range between 4.4 m - 2296 m, and areas between 1.3 m2 and 413267.35 m2 . Most of these sinkholes had been developed within limestones interbedded with marl- mudstoneclaystone belonging to the Miocene-Pliocene Insuyu formation. The rest of themare found in the overlying alluvial deposits accumulated in the depression zones. Most of the sinkholes are concentrated in NE-SW direction parallel to the general trend of the Sekizli faultzone. Likewise, most of the long axes are oriented parallel to the fault zone and some of them are oriented approximately perpendicular to the fault zone. Sinkholes are generally circular and elliptical in shape. The compound sinkholes are also observed commonly. There are also different crescent shaped and asymmetrical sinkholes where the sinkholes are cut by younger faults along the zone. Recently formed sinkholes are present in the area, as well as sinkholes with old formation. In addition, due to the recent vertical movements in the region, thecircular fissures that indicate reactivation of some of the old sinkholes and the new smallerone within the older sinkholes have started to form.