‘Tarihsici Kent Giriş Kapılarının’ Algısal Değerlendirilmesi

Abstract

Kent giriş kapıları kent ile ilgili ilk izlenimi oluşturan kent kimliği ve kent imajı için son derece önemli yapılardır. Kent imajı kentlinin ve ziyaretçinin kent için ürettiği zihinsel izlenimleridir. Kent giriş kapılarının içerdiği simgesel, sembolik işaretler, yapı formu, mimari ögeleri ile kenti yansıtma amacındadır. Bu çalışmanın amacı kent imajı üzerinde önemli bir yere sahip olan tarihsici kent giriş kapılarını biçimsel olarak analiz etmek; tasarımcı ve halk gözüyle bu kapıların genel estetik algılarını tartışmaktır. Bu amaçla çalışma kapsamında literatür taraması, akademik çalışmalar, arşiv belgeleri ve görsel belgelerden faydalanılarak tarihsici kent giriş kapısı örnekleri belirlenmiş; bu örnekler biçim analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiş, alıntı yaptıkları tarihsel dönemler ve mimari elemanlar tespit edilmiştir. Çalışmanın bir diğer merak ettiği konu tarihsici kent giriş kapılarının mimar ve halk tarafından nasıl algılandığıdır. Bu amaçla mimar ve halkın bu konudaki estetik yargılarını belirlemek için örneklem olarak belirlenen 10 adet tarihsici kent giriş kapısının görselleri; farklı illerde yaşayan mimarlara ve halka sunularak; bu fotoğrafların altındaki 9 sıfat çiftini 7 basamaklı (1:olumlu, 7:olumsuz) anlamsal farklılaşma skalasında değerlendirmeleri istenmiştir. Elde edilen bulgular ışığında bu tarz “tarihsici kent giriş kapı” uygulamalarının ‘tasarımcı’, ‘halk’ ve ‘kent imajı’ üzerinde oluşturduğu etkiler tartışılmıştır. Mimar ve halkın bu konudaki eğilimini de test eden bu çalışma ile mimarların bu postmodern tarihsici kent giriş kapılarını taklit ve modası geçmiş olduğu için kent estetiğine uygun bulmadıkları yapılan anket çalışması ile tespit edilmiştir. Çalışma sonuçları literatürü destekleyerek taklit ve tanıdık olma durumunun, mimarların estetik değerini olumsuz etkilerken, halkın tanıdık buldukları bu postmodern yapıları kent estetiği için olumlu değerlendirdiği ve genel olarak beğendiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak elde edilen bulgulara göre ülkemizde son dönemde üretilen kent giriş kapıları tarihsicilik anlayışı üzerine temellendirilerek geçmişle bağ kurulmaya çalışılmaktadır. Ancak tarihi yeniden canladırmaya çalışan bu yaklaşım ile yapılan taklitçi kent giriş kapıları yer, zaman ve işlevden bağımsız; ait olduğu kentin kimliği ve imajını yansıtmanın aksine tarihi ve kültürel sürekliliğin aksamasına neden olmaktadır.

The city entrance gates are extremely important structures for the identity of the city and the image of the city, which form the first impression about the city. The city image is the mental impressions that the urbanite and the visitor produce for the city. It is intended to reflect the city with the symbolic, symbolic signs, building form, architectural elements contained in the city entrance gates. The aim of this study is to formally analyze the historicist city gates, which have an important place on the image of the city; to discuss the general aesthetic perceptions of these gates from the eyes of the designer and the public. For this purpose, historicistic examples of city entrance gates were determined by using literature search, academic studies, archival documents and visual documents; these examples were analyzed using the method of form analysis, the historical periods and architectural elements they cited were determined. Another issue that the study examines is how the historicist city entrance gates are perceived by the architect and the public. For this purpose, the visuals of 10 historicistic city entrance gates determined as samples to determine the aesthetic judgments of the architect and the public on this issue were presented to the architects and the public living in different provinces and asked to evaluate the 9 adjective pairs below these photos on a 7 digits (1:positive, 7:negative) semantic differentiation scale. In the light of the findings obtained, the effects of such “historicist city entrance gate” applications on ‘designer’, ‘people’ and ‘city image’ have been discussed. With this study, which also tests the tendency of the architect and the public on this issue, it has been determined by the survey conducted that architects do not find these postmodern historicist city entrance gates suitable for urban aesthetics because they are imitative and outdated. The results of the study support the literature and it has been determined that while imitation and familiarity negatively affect the aesthetic value of architects, the public positively evaluates and generally likes these postmodern structures that they find familiar for urban aesthetics. As a result, according to the findings obtained, the city entrance gates produced recently in our country are based on the understanding of historicism and trying to establish a connection with the past. However, the copycat city entrance gates made with this approach, which tries to revive history, are independent of place, time and function; they cause disruption of historical and cultural continuity, as opposed to reflecting the identity and image of the city to which they belong.