Negatif Kilitlenme Süreçlerinin Aşılmasında Bölgesel Çeşitlenmenin Rolü

Abstract

Bölgelerin ekonomik kriz durumunda yüzleştiği ekonomik düşüş karşısında yeni büyüme stratejileri ya da yolunun ne olacağına ilişkin tartışmalar, bölgesel gelişme yazınında son yıllarda artan ilgi kazanmıştır. Sanayi coğrafyasında yaşanan bölgesel kilitlenme ve ekonomik faaliyetlerdeki düşüş ile uzmanlaşmış sanayi bölgelerinin belirli kaynaklara, yetkinliklere ve kurumsal yapıların değişen piyasa koşullarına uyum sağlayamaması gibi konular dikkat çeken yaklaşımlar olmuştur. Bu bağlam da, bölgelerin tek sektörlü yapılarının kırılgan niteliğinin aksine; bölgesel çeşitlilik gelişme için bir nevi kalkan görevi üstlenerek önemli bir etkiye sahip olmaktadır. Başta eski sanayi alanları olmak üzere ekonomik gerilemesi ya da düşüşü, düşük büyüme potansiyeline sahip olgun ekonomik faaliyetlerdeki yüksek dereceli uzmanlaşma oranı ile yakından ilişkili olan çok sayıda ekonomik mekan (Detroit, Pittsburg, Greenland, Taranto, Kuzey Almanya vb.) bulunmaktadır. Bu bağlamda tarih, bölgesel ekonomilerin kaçınılmaz olarak duraksama ya da düşüşle yüzleşen ekonomik faaliyetlerle karşı karşıya kalındığını göstermektedir. Bu aşırı uzmanlaş mış yapı, bölgeleri olası şoklara ve durgunluklara karşı savunmasız hale getirmek te ve kilitlenme durumunun yaşanmasına neden olmaktadır. Bölgeler, bu süreci aşamayıp önemlerini kaybetmektedir. Aşırı uzmanlaşma ya da tek bir sektöre bağlı gelişme, sıkışıklık, kötü imaj, esnek olmayan kurumsal yapı gibi yapısal problem lerin üstesinden gelinmesine yönelik yeni dinamiklerin tanımlandığı, bölgesel çeşitlenme kavramı evrimsel ekonomik coğrafya düşüncesiyle birlikte tartışılır hale gelmiştir. Bu çalışmada farklı örnekler incelenerek kilitlenme süreçleri, yaşanan süreçlere ait unsurlar ve kilitlenmeyi aşma yolları üzerine bir araştırma yürütüle cektir. İtalya-Taranto, Kuzey Almanya bölgesi, Norveç-Verdal, Güney Kore-Daegu ve Çin-Henan Nanzhuang Köyü gibi farklı kilitlenme süreçleri yaşayan bölgeleri konu edinen ampirik çalışmalar incelenecek ve kilitlenmeye yönelik geliştirilen mekanizmalara değinilecektir. İnceleme sonuncunda, kimi bölgeler sahip olduğu üretim kültürü, beşerî ve sosyal sermaye vb. dinamikleri ile öne çıkarken kimi bölgeler de kilitlenme sürecini aşamayarak önemini yitirmiştir. Farklı davranışlar sergileyen bu örneklerde çeşitlenmenin kilitlenmenin aşılmasındaki rolüne ilişkin Ondokuz Mayıs Üniversitesi 40 çıkarımlar yapılacaktır. Bölgesel çeşitlenme, hem bir bölgede yeni sanayilerin nasıl yer seçeceğini zamansal bağlam üzerinden araştırırken hem de uzmanlaşmadan daha çok istihdam olanaklarının zenginleştirilmesi ile bilgi yayılımının bölgede ortaya çıkardığı yoğunluk ve çeşitliliği açıklamaktadır.