Engellilere Yönelik Politika Oluşturma Sürecinde Kentsel Yaşam Laboratuvarlarının Kullanılabilirliği Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Akıllı şehir, kentlerde nüfus artışı ve yoğun kentleşmenin neden olduğu sosyal, ekonomik ve çevresel açıdan karmaşık sorunlara çözüm üretmeyi amaçlayan bir yaklaşımdır. Ayrıca akıllı şehir yaklaşımıyla beşerî/sosyal sermaye, kurumsal bileşenler, teknolojik olanaklar ve güncel bilgi sistemleri arasında denge kurularak, yaşanabilir ve sürdürülebilir yaşam alanlarının üretilmesi amaçlanmaktadır. Akıllı şehir bileşenlerinden olan akıllı yönetişim, kamu hizmetlerinin demokratik, eşitlikçi, şeffaf ve hesap verebilirlik kavramları temelinde katılımcı bir yaklaşımla yürütülmesi gerektiğini savunur. Akıllı yönetişim sadece otorite veya uzmanların değil karardan etkilenen insanların da etkileşimli ve iş birliğine dayalı bir karar üretim sürecinde, kente ilişkin politikaların belirlenmesinde söz sahibi olması gerektiğine vurgu yapmaktadır. Bu doğrultuda akıllı yönetişim yaklaşımı, yaşam laboratuvarları gibi çeşitli yöntemlerle kentsel mekânı kullanan tüm paydaşların kente ilişkin karar üretim sürecinde yer almasını desteklemektedir. Yaşam laboratuvarları belli bir amaç doğrultusunda gerçek yaşam ortamında paydaşların deneyimlerine ilişkin bilgilerin toplanmasını, işlenmesini, işletilmesini ve paylaşılmasını olanaklı kılan araştırma ve inovasyon ağıdır. Yaşam laboratuvarları kente yönelik politika oluşturma sürecinde sürdürülebilirliği, yaşam kalitesini ve hizmetlerin verimliliğini arttırmak için insanların yaşam deneyimlerini, sorunlarını, ihtiyaçlarını ve isteklerini anlamak ve bu doğrultuda yenilikçi fikirler üretmek amacıyla oluşturulur. Bu süreçte mobil uygulamalar, coğrafi bilgi sistemleri ve nesnelerin interneti gibi bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak vatandaşlardan veri toplanmaktadır. Elde edilen veriler uzmanlar tarafından eş zamanlı olarak analiz edilmekte ve bu analizler doğrultusunda daha doğru ve hızlı kararlar üretilerek, kentsel hizmetlerin iyileştirilmesine ve sorunların çözümüne katkı sağlanmaktadır. Böylece kentsel hizmetlerin kalitesi ve başarı oranı artarken, maliyetler ve kaynak tüketimi azaltılabilmektedir. Bu çerçevede çalışma engelsiz yaşam çevreleri oluşturabilmek için de yaşam laboratuvarının kullanılabileceğini varsaymaktadır. Engelsiz yaşam çevrelerinin üretilebilmesi için engelli bireylerin karşılaştıkları zorluklar ile ihtiyaç ve isteklerine ilişkin verilerin doğrudan gerçek yaşam ortamlarında elde edilmesi daha gerçekçi bilgilere ulaşılmasını olanaklı kılacaktır. Böylece engelli bireyler uygulamaya yönelik politikaların üretilmesinde, üretilen politikaların test edilmesinde ve geliştirilmesinde doğrudan rol alabilecektir. Bu çerçevede çalışmanın amacı engellilere yönelik politika oluşturma sürecinde yaşam laboratuvarının kullanılabilirliğini incelemektir. Kentsel yaşam laboratuvarlarını oluşturmak ve organize etmek ciddi çaba gerektirir. Bununla birlikte, gerçek yaşam ortamının içerdiği karmaşık yapının simüle edildiği bir ortamda engellilerden bilgi ve veri toplanması ve ardından tüm paydaşların katılımıyla engellilere yönelik politikalar üretilmesi engellilerin yaşam kalitesini artıracaktır. Ayrıca kentsel yaşam laboratuvarları, engellilerin sosyal gelişimine ve topluma daha hızlı dahil olmasına yardımcı olacak sosyal öğrenme ve ortak bilgi üretimine de olanak sağlamaktadır.