Attepe (Mansurlu-Feke-Adana) yöresindeki erken kambriyen yaşlı siyah renkli şeyl ve karbonatların hidrokarbon potansiyelinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada Doğu Toroslar'ın batısında, Attepe (Mansurlu-Feke-Adana) yöresinde yüzeyleyen Erken Kambriyen yaşlı Attepe formasyonuna ait gri-siyah renkli çamurtaşı-şeyl-karbonat birimlerinin organik jeokimyasal özeliklerinin belirlenerek hidrokarbon potansiyelinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Örneklerin toplam organik karbon (TOC) miktarı %0,07 ila 4,58 (ortalama %1,83) arasında değişmektedir. Bu değerler iyi-mükemmel ana kayaç potansiyeline işaret etmektedir. Buna karşın S1 değerleri 0,01 ila 0,02 mg HC/g kaya (ortalama 0,014 mg HC/g kaya) arasında; S2 değerleri ise 0,02 ile 0,06 mg HC/g kaya (ortalama 0,039 mg HC/g kaya) arasında değişmektedir. Bu değerler ise zayıf kaynak kayaç özelliklerine işaret etmektedir. Ayrıca düşük hidrojen (1-50; ortalama 10,5 HC/g TOC) ve düşük oksijen (4-157; ortalama 29,8 CO2/g TOC) indeks değerleri de incelenen örneklerin hidrokarbon üretme potansiyelinin düşük olduğunu göstermektedir. HI-Tmax ve S2-TOC diyagramlarında örnekler Tip Ⅲ ve Tip Ⅳ kerojen alanlarına düşmektedir. Tmax değerleri de 407 ile 442 mgHC/g arasında değişmektedir. Elde edilen PI ve Tmax değerlerine göre, incelenen ana kayaç örnekleri olgun-aşırı olgun aşamadadır. Tüm bu veriler Attepe formasyonunun esas olarak kuru gaz ve kısmen de petrol üretebilecek zayıf bir ana kayaç özelliğine sahip olduğunu göstermektedir. XRD analiz sonuçları incelenen örneklerin çok fazla kil içermediğini ve esas olarak kuvars, kalsit-dolomit ve feldispat minerallerinden oluştuğunu göstermektedir. Bu mineralojik bileşim örneklerin hidrolik kırma işlemlerine çok uygun olduğunu gösterir. TOC içeriği ana kayaç kriterlerine oldukça uygun olan örneklerin hidrokarbon üretme potansiyeli açısından zayıf olması, yöredeki hidrotermal demir yataklarınının oluşumu sırasında etkili olan kısmi alterasyon süreçleri ile ilişkili olabilir.

In this study, it was aimed to evaluate the hydrocarbon potential by determining the organic geochemical properties of the gray-black colored mudstone-shale-carbonate units belonging to the Early Cambrian aged Attepe formation outcropping in the Attepe (Mansurlu-Feke-Adana) region, west of the Eastern Taurus Mountains. The total organic carbon (TOC) amount of the samples ranged from 0.07 to 4.58% (average 1.83%). These values indicate good-excellent bedrock potential. On the other hand, S1 values are between 0.01 and 0.02 mg HC/g rock (average 0.014 mg HC/g rock); S2 values vary between 0.02 and 0.06 mg HC/g rock (average 0.039 mg HC/g rock). The values indicate weak source rock properties. In addition, low hydrogen (1-50; average 10.5 HC/g TOC) and low oxygen (4-157; average 29.8 CO2/g TOC) indexes also show that the samples have low hydrocarbon production potential. On the HI-Tmax and S2-TOC diagrams, the samples fall into Type Ⅲ and Type Ⅳ kerogen areas. Tmax values also vary between 407 and 442 mgHC/g. According to the PI and Tmax values, the analyzed samples are in the mature-over-mature stage. All these data show that the Attepe formation has a weak source rock feature that can produce mainly dry gas and partly oil. XRD analysis show that the samples do not contain much clay and are mainly composed of quartz, calcite-dolomite and feldspar minerals. This mineralogical composition shows that the samples are very suitable for hydraulic fracturing. The weak hydrocarbon generation potential of the samples, whose TOC content is quite suitable for the source rock criteria, may be related to the partial hydrothermal alteration processes that were effective during the formation of the hydrothermal iron deposits in the region.