Eleştirel Bölgeselcilik Kapsamında Ağa Han Mimarlık Ödülleri’nin Analizi

Abstract

Mimarlıkta bölgeselci yaklaşım, yerel kültür, iklim, topoğrafya, yerel malzeme ve yapım tekniği gibi bölgeye ait verileri ön planda tutan kimlik odaklı bir söylemdir. Yerel mimarlıkta tasarımın söz konusu olduğu yer’e ait fiziki, sosyal, kültürel bileşenler mimari tasarım için temel veri kaynağıdır. Geleneksel dönemlerde insanın yaşam kültürü, faaliyetleri ve üretimi yerle birliktedir. Ancak Sanayi Devrimiyle üretim biçimlerinin yer’den tümüyle kopması modernleşme sürecini başlatmış olup zaman ve mekân kavramı adeta yok olmuştur. Bu durum İslam ülkelerinde hem aydınlar hem de bilinçli mimarlar arasında bir tepkinin oluşmasına neden olmuştur. Bu bilinçle ortaya çıkan Ağa Han Mimarlık Ödülleri yerel kültür ve yerel mimarlık bilinciyle 1977’den günümüze kadar varlığını devam ettiren prestijli bir ödüldür. Bu çalışmada Ağa Han Mimarlık Ödülleri’nin yer, yerel ve teknoloji ile ilişkisini Eleştirel Bölgeselcilik kapsamında analiz etmek hedeflenmiştir. Çalışmada merak edilen Ağa Han Mimarlık ödülleri verilirken hangi yer’e özgü tasarım kriterlerinin ön planda olduğu ve son dönemde Ağa Han Mimarlık Ödülleri’nin teknoloji ile olan mesafesidir. Bu amaçla çalışmada metot olarak Kenneth Frampton’ın 1987’lerde söylemleştirdiği on madde yorumlanarak mimari tasarımda yer’e özgü tasarımın kriterleri belirlenmiş ve bu kriterler kapsamında seçilen Ağa Han Mimarlık Ödüllü yapıların yer ile ilişkisi analiz edilmiştir.