Atıksu Arıtma Tesislerinde Mikrokirleticilerinİzlenmesi ve Kontrolü

Abstract

Yerüstü ve yeraltı sularında su kalitesinin belirlenmesi için AB Su Çerçeve Direktifindeki 45 öncelikli maddede yer alan MK?lerin izlenmesi yönünde araştırmalar hızlanmıştır. Su kütlelerinde MK?lerin önemli kaynaklarından biri atıksu arıtma tesisleri (AAT)?dir. Bu projede, küçük, orta ve büyük ölçekli 3 yerleşim yerinde 3 farklı arıtma prosesinde MK?ler 1 yıl süreyle izlenmiş ve proseslerin MK?leri giderme performansları ortaya konulmuştur. MK gruplarından; pestisit (Kloropirifos, Atrazin, Klorfenvinfos), fitalat ester (BBP, DEHP, DnOP), yüzey aktif madde (Oktil fenol, Nonil fenol), PAH (Benzo[b]fluoranten, Benzo[k]fluoranten, Benzo(a)piren, Indeno[1,2,3-cd]piren, Benzo[g,h,i]perilen, Fluoranten, Antrasen, Naftalin), VOC (Diklorometan, Benzen, 1.2-dikloroetan), ilaç etken madde (Diklofenak, Karbamazepin, 17-beta-estradiyol, 17-alfa-etinilestradiol) ve ağır metallerden (Cd, Pb, Hg, Ni) toplam 27 MK izlenmiştir. Konya (İleri biyolojik arıtma), Ereğli (Anaerobik ve fakültatif stabilizasyon), Zincirlikuyu (Yapay sulak alan) AAT?lerinden, atıksu geri kazanım tesisinden, pilot ölçekli ultrafiltrasyon (UF), nanofiltrasyon (NF) ve ters osmoz (RO) ünitelerinden oluşan membran tesisten her numune alma döneminde 17 su, 6 çamur numunesi alınarak GC/MS, LC/MSMS ve ICP/MS?de MK ölçülmüştür. Tesislerin ve arıtma proseslerinin MK verileri arasındaki ilişkilerin anlamlılığının istatistiksel olarak ortaya konulabilmesi için saçılma diyagramları, kutu diyagramlar, varyans analizi ve Korelasyon hesaplamaları yapılmıştır. Atıksularda en yüksek konsantrasyonda tespit edilen MK?ler; sırası ile Ni, DEHP, Nonil fenol, Naftalin, Pb ve Diklofenak?dır. VOC?ler en düşük konsantrasyondadır ve görülme sıklığı çok düşüktür. Her üç AAT?de arıtılmış atıksuda; Ni, Pb, Hg, DEHP, Nonil fenol, Naftalin, Diklofenak, Karbamazepin hariç olmak üzere diğer MK?ler 100 ng/L?den düşüktür. %80?in üzerinde verimle arıtılan MK?ler Konya AAT?de Oktil fenol (%93,4), Nonil fenol (%92,7), Atrazin (%92,1), Naftalin (%91,5) ve DEHP (%89,3); Ereğli AAT?de Atrazin (%83,8)?dir. Zincirlikuyu AAT?de hiçbir parametrede %80?den fazla giderim gerçekleşmemiştir. Konya AAT?de Karbamazepin ve Ni, Zincirlikuyu AAT?de Nonil fenol negatif kütle dengesi görülen ve çıkış suyunda konsantrasyonları artan MK?lerdir. Membran proseslerden, UF?in MK gideriminde etkin olmadığı, NF?in 17 MK?de %50?den fazla giderim sağladığı görülmüştür. RO, NF?den sonra bazı MK?lerde ilave giderim sağlamıştır.