Şehir ve Bölge Planlama Disiplininde Eğitim, İş Bulma ve Mesleki Öz Yeterliliğe İlişkin Kaygı ve Beklentiler

Abstract

Türkiye’nin savaş sonrası kalkınma hamleleri, yatırımların bölgeler arası farklılaşması, kırdan kente göç hareketleri, konut taleplerinin hızla artması vb. gelişmeler sonucunda kentlerin kontrolsüz büyümeye başlaması planlı bir kentleşmeyi zorunlu kılmakla birlikte ülkede şehir plancısı ihtiyacını da gündeme taşımıştır. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi için dünyada yirminci yüzyılda başlayan planlama eğitimi ülkemizde yarım asrı aşkın bir süre sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nün açılmasıyla başlamıştır. Lisans düzeyinde eğitim veren bölümler İzmir ve İstanbul başta olmak üzere diğer kentlerde de yaygınlaşmış, bölüm sayısı özellikle son on yılda ivmelenerek 2018 yılı itibariyle 27’ye ulaşmıştır. Günümüzde kentsel sorunların yaygınlaşması plancıların görev kapsamını genişleterek mesleki açıdan daha donanımlı olmalarını zorunlu kılmıştır. Nitekim şehir plancıları; geleneksel planlama tekniklerinin yanı sıra teknolojik gelişmelere de ayak uydurabilen, parçacıl bakış açısı yerine ilişkisel bütünlüğü sentezleyebilen, sürdürülebilir ve yaşanabilir bir kent için karmaşık kentsel sistemlerin işleyişini yorumlayabilecek teorik, pratik ve teknik bilgi düzeyine sahip olmalıdır. Ancak şehir planlama yaklaşımlarında yaşanan bu devinim, bölüm sayısının hızla artmasıyla birlikte mezunlar arasında daha rekabetçi bir ortamı da beraberinde getirmiştir. Mesleki yeterliliğin ve rekabetin önem kazanması ise hem lisans öğrencileri hem de mezunlarda mesleki bir baskıya, kaygıya sebep olurken planlama eğitiminin çağın koşullarına adaptasyonunu bir kez daha sorgulatmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’de Şehir ve Bölge Planlama eğitimi veren bölümlerin öğrenci ve profesyonel plancı (kamu ve özel sektörde çalışan şehir plancıları ile akademisyenler) bakış açısıyla değerlendirilmesi; plancı adaylarını bekleyen iş bulmaya ve mesleki hayata yönelik problemlerin ortaya konulması çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır.

Uncontrolled growth of cities in Turkey as a result of the developments such as post-war development moves, differentiation of investments between regions, migration movements from rural to urban and rapidly increasing housing demand have necessitated not only a planned urbanization, but also brought forward the need for urban planners in the country. In order to meet this need, planning education starting in the world in the twentieth century has begun in our country with the opening of the Department of City and Regional Planning in Middle East Technical University (METU) after more than half a century. Departments providing undergraduate education have also become widespread in other cities, particularly in Izmir and Istanbul, and the number of departments has increased especially in the last decade and reached 27 by 2018. Nowadays, the prevalence of urban problems has made it necessary for planners to become professionally more equipped by expanding their scope of work. In this regard, urban planners should have theoretical, practical and technical knowledge level that can adapt to technological developments as well as traditional planning techniques, synthesize relational integrity instead of fragmentary perspective, and interpret the process of complex urban systems for a sustainable and livable city. However, this movement lived in urban planning approaches has brought along a more competitive environment among graduates with a rapid increase in the number of departments. The increasing importance of professional competence and competition causes professional pressure and anxiety both for undergraduate students and graduates, and once again make us question the adaptation of planning education to the conditions of the age. In this manner, the main purposes of this study are to evaluate the departments providing education on City and Regional Planning in Turkey from the perspective of students and professional planners (city planners and academics working in the public and private sectors) and to put forward the problems waiting for the planner candidates related to finding jobs and professional life.