Eskişehir Kenti Tarihsel Gelişimi ve Tarihi Odunpazarı Dokusunun Kent İçin Önemi

Abstract

Kent, en dar anlamıyla “nüfusun çoğu ticaret, sanayi ya da yönetimle ilgili işlerle uğraşan, tarımsal etkinliklerin olmadığı yerleşim alanı” olarak tanımlanmaktadır (Türk Dil Kurumu, 2007). Kentler, uygarlıkların geçmişten miras aldıkları tarihle, ona katılan kültürle, içinde yoğruldukları coğrafyayla biçimlenirler (İlgar, 2008). Kentlerde tarihi yerleşmeler incelenip analiz edilerek geçmişe ait kültürel değerler ortaya konabilmektedir ve bu durum geçmişin kültürel özelliklerinin gelecek kuşaklara aktarılması bakımından önemli bir yere sahiptir (Özer, 2021). Her kent kendine özgü özellikleriyle anımsanır ve anılır. Kimi kentler memur kenti, öğrenci kenti vb. olarak bilinirken kimi kentler ise kalabalık, gürültülü, sakin gibi sıfatlarla nitelendirilir. Her bir kentin konumu farklıdır ve kendine özgü bir kimliği vardır, bu da kentleri birbirinden ayıran temel unsurları ortaya koyar. Türkiye topraklarında, Anadolu’nun göbeğinde yer alan ve önemli bir kavşak olan Eskişehir kenti (Şekil 1) milattan öncesi tarihlere kadar köklü bir geçmişe sahiptir. Cumhuriyet dönemine kadar 30.000 kişinin altında nüfusa sahip olan Eskişehir kenti, ilk ve orta çağlarda “Dorylaion” ismi ile tanınmaktadır (Ulu, 2005). Eskişehir kimliğini oluşturan öğeler; Porsuk çayı, Tarihi Odunpazarı evleri, tren istasyonu, kaplıca tesisleri ve üniversitelerdir. Ayrıca kentte sanayi sayesinde görülen ivmeler de oldukça fazladır. Çimento, Basma, Şeker ve lokomotif fabrikaları kent için önemli gelişmelerin yaşanmasını sağlamıştır. Porsuk Çayı kentin birçok yerinden geçmektedir ve etrafında rekreasyon alanları oluşturulmuştur. Turistik bir kent olan Eskişehir geleneksel Türk evinin özelliklerini yansıtan Odunpazarı dokusuyla ve alanda bulunan müzeleriyle birçok şehirden ve ülkeden ziyaretçi çekmektedir. 2014 Türk Dünyası kültür başkenti olarak ilan edilen Eskişehir ayrıca kaplıcalarıyla da bilinmektedir. 1958 yılında kurulan Anadolu Üniversitesi Türkiye’de kurulan 7.üniversite olup kentin eğitim şehri olarak anılmasını sağlamış, sonrasında da Osmangazi Üniversitesi ve Eskişehir Teknik Üniversitesi öğrenci yoğunluğunu arttırmıştır. Bu üç büyük üniversite ile kenti eğitim merkezi haline dönüştürmek mümkün olmuştur. Öğrenci varlığı, kentlinin öğrenme süreçlerini tetiklemiş ve dinamikleri hareketlendirmiştir. Kent merkezinde dağılım gösteren kimlik unsurları (Şekil 2) kentin ortasından geçen Porsuk Çayı’na yakın konumlandırılmıştır. Parklar ve alışveriş merkezleri de kent için önemli bir yere sahiptir.