Emirgazi (Konya) Volkanitlerinin U-Pb Zirkon Jeokronolojisi ve Jeokimyasal-İzotopikVeriler ile Yaşam Sürecinin ve Orta Anadolu Volkanizmasındaki KonumununBelirlenmesi

Abstract

Konya GD?sunda Karapınar-Emirgazi-Ereğli?ye kadar uzanan geniş bir alanda Neojen Kuvaterner yaşlı volkanik kayaçlar yüzeylemektedir. Çalışma alanındaki lav akıntısı/domlar ve bunların piroklastikleri ile temsil edilen, ortaç-asidik bileşime sahip Neojen yaşlı volkanik kayalar ?Karacadağ volkanitleri?, bununla birlikte cüruf konileri, lav akıntıları ve maar piroklastikleri olarak yüzeyleyen Kuvaterner yaşlı mafik-ortaç volkanitler ise ?Karapınar volkanitleri? olarak isimlendirilmektedir. Bu volkanitler Kapadokya Volkanik Provensinin güneybatı uzantısı olup bu çalışmada Karapınar-Karacadağ Volkanik Kompleksi (KKVK) adı altında toplanmışlardır. Bu çalışmada KKVK?nın arazi çalışmasına dayanan mineralojik (majör-iz)-petrografik, jeokimyasal (tüm kaya majör-iz element ve Sr-Nd-Pb izotop) ve jeokronolojik özellikleri incelenmiştir. Karacadağ volkanitleri kalk-alkalen karakterli olup hakim olarak andezit, nadiren bazalt, dasit ve trakitlerden oluşmaktadır. Karapınar volkanitleri ise geçişli (kalkalkalen-hafif alkalen) jeokimyasal karaktere sahip olup hakim olarak bazalt, daha az bazaltik andezit ve andezitlerden oluşmaktadır. Ar-Ar jeokronolojisi sonucu Karacadağ volkanitlerine ait bazaltların yaşı 5.65 ± 0.06 My, dasitlerin yaşı ise 5.45 ± 0.09 My dır. Literatürde yayınlanmış veriler Karapınar volkanitlerinin 2.5 My?dan daha genç olduğunu göstermektedir.İncelenen volkanitler N-MORB-normalize iz element diyagramlarında orojenik veya kıtasal kabuktan kirlenmiş magmalar için tipik olan LILE (Rb, Ba, Sr, K) zenginleşmesi, negatif Nb-Ta ve pozitif Pb anomalisi göstermektedir. Karacadağ bazaltları Nb/Ta oranları (~10.5) ile kabuk (12-13) bileşimine yakın Nb/Ta oranı içermektedir. Karapınar bazaltlarının Nb/Ta oranları (17- 19) ise kondritik değere (17.5) yakın, OIB (15-16)?den biraz fazla fakat kabuktan oldukça yüksektir. Bu durum Karacadağ bazaltlarının Karapınar bazaltlarına göre kabuk kontaminasyonunun fazlasıyla etkisinde kaldığını, zaman içerisinde kabuk etksinin azaldığını göstermektedir.KKVK ait volkanik kayaların düşük 143Nd/144Nd (0.512706?0.513084), yüksek 87Sr/86Sr (0.704921?0.705924) ve 206Pb/204Pb (18.88?18.92) içerikleri içerikleri kıtasal kabuk bileşenleri içeren manto kaynağının göstergesi olarak yorumlanmıştır. İz element ve izotopik verilerine dayanarak, Karacadağ volkanitlerine ait bazaltik örneklerin yitim zonu bileşenlerince metasomatizmaya uğratılmış litosferik manto kaynağından türediği düşünülmektedir. Karapınar bazaltlarının ise OIB-benzer özellikler sergilemesine rağmen litosferik manto kaynağa işaret etmesinin metasomatizma ve kabuk kontaminasyonuna uğramış olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.