Yenikent (Aksaray) ve çevresinin obruk oluşma potansiyelinin incelenmesi

Abstract

Çalıma alanı Aksaray ilinin 20 km batısında yeralan Yenikent ve çevresini kapsamaktadır. Bölgede önemli doğal gaz boru güzergahlarının geçmesi ve bölge güneybatısında doğalgaz depolama alanlarının yer alması bölgeyi önemli kılmaktadır. Bu nedenle bölgedeki Senozoyik yaşlı kayaçların obruk oluşturma potansiyeline sahip olup olmadıkları araştırılmıştır. Bölgede Neojen yaşlı İnsuyu ve İncesu formasyonları yer almaktadır. Bu formasyonlar içerisinde Sultanhanı ve Kızören bölgelerinde obruk ve yüzey deformasyonları olduğu bilinmektedir. Neojen yaşlı formasyonlar Tuzgölü formasyonu tarafından uyumsuzlukla örtülmektedir. Tuzgölü formasyonu içerisinde çözünme potansiyeli yüksek tuz ve sülfatlı kayaların yer alması boşluk oluşturma riskini arttırmaktadır. Yapılan Jeokimyasal analizlerde de bölgede karbonatlı kayaçların hakim olması ve hafif asitik yüzey ve yeraltı sularının bu kayaçlar ile etkileşmi de obruk riskini arttırıcı önemli bir faktör olduğu belirlenmiştir. Yenikent'ten güneye doğru bir güzergah üzerinden yapılan jeofiziksel yöntemler ile yapılan araştırmada özellikle Akhüyük ve güneyinde yeraltında boşluk ve arızalar tespit edilmiştir. Yerbilimsel yöntemler ile belirlenen bir noktadan yapılan sondajda bu boşluklar net bir şekilde ortaya konmuştur. Ölçülen güzergah boyunca ve çevresinde İnsansız hava aracı ile uçuşlar gerçekleştirilmiş ve ortofotolar hazırlanmıştır. Elde edilen verilerde bölgede çöküntü alan tespit edilmemiştir. Bölgede yapılan sedimantolojik, yapısal jeolojik, hidrojeolojik çalışmalar, uzaktan algılama, jeofizik çalışmaları ve sondaj çalışmalarının obruk araştırmada yeterli metodlar olduğu ortaya koyulmuş ve 4 noktada boşluklar tespit edilmiş ve boşlukların analizi yapılmıştır.

The study area covers Yenikent and its surroundings, located 20 km west of Aksaray. The passing of important natural gas pipelines in the region and the presence of natural gas storage areas in the southwest of the region make the region important. For this reason, it was investigated whether the Cenozoic aged rocks in the region have the potential to form sinkholes. There are Neogene aged İnsuyu and İncesu formations in the region. It is known that there are sinkholes and surface deformations in Sultanhanı and Kızören regions among these formations. The Neogene aged formations are unconformably overlain by the Tuzgölü formation. The presence of salt and sulphate rocks with high dissolved potential in the Tuzgölü formation increases the risk of void formation. In the geochemical analyzes, it was determined that the predominance of carbonate rocks in the region and the interaction of slightly acidic surface and ground waters with these rocks are an important factor increasing the risk of sinkholes. In the research carried out with geophysical methods on a line from Yenikent to the south, cavities and faults in the underground were determined especially in Akhüyük and its south. These gaps were clearly revealed in the sounding made from a point determined by geoscience methods. Unmanned aerial vehicle flights were carried out along and around the measured line and orthophotos were prepared. In the data obtained, no depression area was detected in the region. Sedimentological, structural geological, hydrogeological studies, remote sensing, geophysical studies and drilling studies carried out in the region have been shown to be sufficient methods in sinkhole research, and gaps have been identified at 4 points and the gaps have been analyzed.