Akıllı hareketlilik ve engelsiz yaşam üzerine bir araştırma: Konya kenti örneği

Abstract

Kentsel mekânda erişilebilirlik noktasında yer alan sınırlamalar engelli ve yaşlı bireyler için hareket kısıtlılığına neden olmaktadır. Bu sınırlamalar, fiziksel boyut ile birlikte sosyal boyutu da kapsamaktadır. Engelli bireylerin toplumsal yaşama katılımlarına imkân sağlayacak en önemli faktörlerden biri bilişim teknolojileridir. Bilişim teknolojileri sosyal, çevresel, ekonomik ve yönetimsel açıdan imkânlar sunmaktadır. Akıllı kentler kapsamında yer alan akıllı hareketlilik bileşeni kentsel erişilebilirlik noktasında yaşlı ve engelli bireyler için, kentsel mekânda kolay ve güvenli bir şekilde hareket etme imkânı sağlamaktadır. Engel gruplarına göre kent içindeki gereksinimler değişmektedir. Yaşlı ve ortopedik engelli bireyler kentsel mekânda yer alan geçiş noktalarında daha güvenli hareket etme imkânına gereksinim duyarken, görme engelli bireyler sesli yönlendirmelere gereksinim duymaktadır İşitme engelli bireyler ise görsel yönlendirmelere gereksinim duymaktadır. Bu gereksinimler doğrultusunda akıllı hareketlilik kapsamında akıllı durak, akıllı yaya butonu veya hareket derecesine göre trafik ışıklarında bekleme süresini uzatma gibi uygulamalar yer almaktadır. Bu uygulamalar kentsel erişilebilirliği artırarak engelli ve yaşlı bireylerin toplumsal yaşama katılmasına ve adapte olmasına imkân sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Konya kentinde yaşayan engelli ve yaşlı bireyler için akıllı hareketlilik uygulamaları ve erişilebilirlik kapsamında yapılan uygulamaları tespit etmektir. Çalışma kapsamında engelli ve yaşlı bireylerin yoğunlukta yaşadığı Konya kent merkezi ve Binkonutlar Mahallesi örneklem alanı olarak seçilerek engelli ve yaşlı bireylerin, kentsel mekânlarda karşılaştıkları sorunları saptamaya yönelik herkesin kente katılımının sağlanmasına ilişkin yaklaşımları ve uygulamaları ortaya koymak, engelli ve yaşlı bireyler için akıllı kent uygulamaları kapsamında engelsiz yaşam ve erişilebilirliğe yönelik değerlendirmeler yaparak öneriler geliştirmeyi hedeflemektedir. Çalışma yöntemi olarak; doküman incelemesi, gözlem, görsel malzeme analizi ve anket kullanılmıştır. Bu hedef doğrultusunda öncelikli olarak kuramsal ve kavramsal arka plan ortaya koyulmuştur. Daha sonra çalışma alanına yönelik analitik ve görsel analizler yapılarak; engelli ve yaşlı bireylerin akıllı hareketlilik kapsamında yapılan uygulamalar kapsamında farkındalık düzeylerini ölçmek amacıyla anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucuna göre, Konya kenti akıllı hareketlilik uygulamaları incelendiğinde yapılan uygulamaların araç ulaşımını destekleyen uygulamalara yönelik olduğu görülmektedir. Ülkemizde akıllı hareketlilik ve erişilebilirlik standartlarına yönelik düzenlemeler yapılsa bile uygulama düzeyinde oldukça yetersiz olduğu yapılan çalışma sonucunda ulaşılmıştır. Akıllı hareketlilik uygulamalarının etkin ve verimli bir şekilde kullanılması ve mevcut uygulamaların daha fazla geliştirilmesi için teknik altyapı ile birlikte teknolojik altyapının geliştirilmesi gerekmektedir. Konya kentinde, erişilebilirlik standartlarının kentin bütününde uygulanmaması akıllı hareketlilik politikalarının da uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Akıllı hareketlilik uygulamaları ve erişilebilirlik standartlarına yönelik yapılan uygulamalar entegre bir şekilde düzenlenmelidir. Yapılan çalışmalar sonucunda ulaşılan en önemli sonuçlardan bir diğeri kenti kullanan diğer kullanıcıların, engelli ve yaşlı bireylere gösterdikleri tutum ve davranışların bilinçsizliğidir. Gerek sosyal hayat içinde vatandaş bilinci, gerek toplu taşıma araçlarında görevli personellerin davranış ve tutumları engelli bireylerin sosyal yaşama katılımını önemli bir ölçüde etkilemektedir. Bu bağlamda akıllı kent kavramı ilk olarak teknoloji boyutunu öne çıkarsa bile, sosyal, ekonomik etmenler ve kurumsal etmenlerin göz ardı edildiği ve sadece teknolojik anlamda yapılan yenilikler yetersiz kalacaktır. Akıllı kentler; teknoloji ile birlikte katılımcı ve kapsayıcı olduğu sürece anlam kazanacaktır.

Limitations at the point of accessibility in urban space cause mobility restrictions for disabled and elderly individuals. These limitations include the social dimension as well as the physical dimension. One of the most important factors that will enable disabled people to participate in social life is information technologies. İnformation technologies offer social, environmental, economic, and managerial opportunities. The smart mobility component within the scope of smart cities provides the opportunity for elderly and disabled individuals to move easily and safely in the urban space at the point of urban accessibility. The needs in the city vary according to the disability groups. While the elderly and orthopedically handicapped individuals need the opportunity to move safely at the crossing points in the urban space, the visually impaired individuals need audio guidance, or the hearing-impaired individuals need visual guidance. İn line with these requirements, there are applications such as smart stop, smart pedestrian button or extending the waiting time at traffic lights according to the degree of movement within the scope of smart mobility. These applications increase urban accessibility and enable disabled and elderly individuals to participate and adapt to social life. The aim of this study is to identify smart mobility applications and applications made within the scope of accessibility for disabled and elderly individuals living in the city of Konya. Within the scope of the study, Konya city centre and Binkonutlar District, where the disabled and elderly people live, were chosen as the sample area, and to reveal the approaches and practices regarding the participation of everyone in the city in order to identify the problems faced by the disabled and elderly individuals in urban spaces, individuals in urban spaces, aims to develop suggestions by making evaluations about life and accessibility. As a working method, document review, observation, visual material analysis and questionnaire were used. In line with this goal, primarily the theoretical and conceptual background has been revealed. Then, by making analytical and visual analyses for the study area; A survey study was conducted to measure the awareness levels of disabled and elderly individuals within the scope of applications made within the scope of smart mobility. According to the results of the study, when the smart mobility applications in the city of Konya are examined, it is seen that the applications are for applications that support vehicle transportation. Even if regulations are made for smart mobility and accessibility standards in our country, it has been reached as a result of the study that it is quite insufficient at the application level. It is necessary to develop the technological infrastructure together with the technical infrastructure for the effective and efficient use of smart mobility applications, and for the further development of existing applications. In the city of Konya, the fact that accessibility standards are not implemented throughout the city makes it difficult to implement smart mobility policies. Smart mobility applications and applications for accessibility standards should be organized in an integrated manner. One of the most important results reached as a result of the studies carried out is the unconsciousness of the attitudes and behaviours of other users of the city towards disabled and elderly individuals. Both the awareness of citizens in social life and the behaviours and attitudes of the personnel working in public transport significantly affect the participation of people with disabilities in social life. In this context, even if the concept of smart city first highlights the technology dimension, only technological innovations will be insufficient, in which social, economic, and institutional factors are ignored. Smart cities: it will make sense as long as it is participatory and inclusive with technology.