Konya ilinde ulaşımdan kaynaklı karbon ayak izi ve çevresel fayda maliyet analizi

Abstract

Bu çalışmada, Konya'nın ulaşım kaynaklı karbon ayak izinin belirlenmesi farklı ulaşım türleri için karşılaştırılması, kaynaklarına bağlı olarak azaltıcı önerilerin sunulması amaçlanmıştır. İlin coğrafi ve sosyo-ekonomik özellikleri ile nüfus yoğunluğunun dağılımı sebebiyle hesaplamalar il geneli ve şehir merkezi olmak üzere iki ayrı şekilde yapılmş ve kıyaslanmıştır. Sonuçta ulaşımın çevresel maliyetlerini azaltmak ve çevresel faydaları arttırmak için yapılabilecek düzenlemelere altlık oluşturabilecek bir kaynak elde edilmiştir. Konya'da karayolu, demiryolu ve havayolu ulaşım sisteminde yer alan fosil yakıtlı motorlu taşıtların yakıt türlerine göre sayıları ve katettikleri mesafelerden yakıt tüketim miktarları bulunmuş, IPCC'nin önerdiği yaklaşımlardan Tier-2 yönteminden faydalanılarak, 2019 yılı için Konya il geneli ve şehir merkezinin karbon ayak izleri hesaplanmıştır. Karayolu ulaşımında özel araçlar (otomobil, motosiklet), toplu ulaşım sistemleri ve şehir merkezinde Otogar ve Eski Garaj üzerinden merkeze giriş-çıkış yapan şehirlerarası araçlar da dikkate alınmıştır. Konya il genelinde ortalama 3918,85 Gg karayolu (%98,04), 61,21 Gg demiryolu (%1,53) ve 17,20 Gg havayolu (%0,43) olmak üzere toplam 3997,26 Gg CO2 emisyonu hesaplanmıştır. Buna karşılık Konya şehir merkezinde ortalama 2058,39 Gg karayolu (% 98,69), 10,09 Gg demiryolu (%0,48) ve 17,20 Gg havayolu (%0,83) ulaşımlarından toplam 2085,68 Gg CO2 emisyonu bulunmuştur ki buradan da il geneli ulaşım kaynaklı emisyonun yaklaşık yarısının şehir merkezindeki ulaşımdan kaynaklandığı ortaya konmuştur. Diğer taraftan il genelinde 1 m2'ye 102,83 g CO2 düşmekte iken, 2090 g CO2 emisyonu ile şehir merkezinin il genelinden 20 kat daha fazla emisyona maruz kaldığı sonucu ortaya çıkmıştır. Kişi başı karbon ayak izinin ulaşım sektöründeki etkisinde; Konya ili 4910 g/gün, şehir merkezi 4250 g/gün olarak hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, ulaşım kaynaklı CO2 emisyonunun tamamına yakını karayolu ulaşımı, yarıdan fazlası da (%52,53) şehir merkezinde gerçekleşmektedir. Ayrıca şehir merkezinde çevresel maliyeti yüksek riskli alanlar ve karbon ayak izinin büyük olduğu noktalar, çalışma kapsamında tespit edilmiştir. Bu çalışma ile ortaya konulan bulgular ışığında CO2 emisyonunu azaltıcı önlemler hakkında öneriler de sunulmuştur. Böylelikle çalışmanın ulaşım alternatiflerinin düzenlenmesinde önemli bir veri kaynağı oluşturması ve CO2 salınımına ait bulguların insan ve çevre sağlığına verebileceği zararların azaltılmasında karar vericiye yol gösterici olması hedeflenmektedir.

The purpose of this study is to determine the transportation-based carbon footprint of Konya, to compare it for transportation types, and to present mitigation measures. Considering the geographical and socio-economic characteristics of the province and the population density distribution, the calculations were performed and compared for both the whole province and the city center. The results can form a basis for the mitigations that can be taken to reduce the environmental costs of transportation and to increase environmental benefits. The number of fossil fueled motor vehicles in the highway, railway and air transportation system, their travel distances and fuel consumptions were found. Tier-2 method suggested by the IPCC was applied and the carbon footprints of Konya province and the city center were calculated for 2019. In highway transportation, private vehicles (cars, motorcycles), public transportation systems and intercity vehicles entering and leaving the city center via the Bus Station (Otogar) and the Old Garage (Eski Garaj) were taken into consideration. A total of 3997.26 Gg CO2 emission was calculated for Konya province, including an average of 3918.85 Gg highway (98.04%), 61.21 Gg railway (1.53%) and 17.20 Gg airline (0.43%) emissions. In city center, an average of 2058.39 Gg from highway (98.69%), 10.09 Gg railway (0.48%) and 17.20 Gg airline (0.83%) transportation CO2 emissions were totally 2085.68 Gg from which it was revealed that approximately half of the transportation-sourced emissions of the province is originated from the transportation in the city center. On the other hand, while 102.83 g CO2 was calculated per m2 throughout the province, it has been revealed that the city center is exposed to 20 times more emission than the province with 2090 g CO2 emission. The carbon footprint of the transportation sector in Konya province was calculated as 4910 g / day per capita whereas it was 4250 g / day in city center. The regions with high carbon footprint in the city center were also identified. The study give suggestions on measures to reduce CO2 emissions. Therefore, it is aimed that the study will constitute an important data source in the arrangement of transportation alternatives and guide the decision-makers in reducing the damage that the findings of CO2 emission can cause to human and environmental health.