Servis rotalama problemi için matematiksel model önerisi: Bankacılık merkez üssü uygulaması

Abstract

Çalışmada ele alınan problem, bir bankanın genel merkez çalışanlarının sabah ve akşam olmak üzere, servis araçları ile belirli olan duraklardan alınması ve geri duraklara bırakılmasını içermektedir. Servis aracı rotalama problemi literatürde birçok farklı şekilde ele alınmıştır. Probleme benzerliği açısında tez kapsamında Açık Uçlu Araç Rotalama Problemi (AUARP) ele alınmıştır. AUARP'de bir rotadaki aracın son müşteriye hizmet verdikten sonra depoya geri dönüş söz konusu değildir. İstanbul'un Asya ve Avrupa yakasını birlikte ele aldığımız problemde iş yeri dahil olmak üzere 171 tane düğüm noktası bulunmaktadır. Mevcut iş yeri Avrupa yakasında yoğun trafiğin yer aldığı bir bölgede yer almaktadır. İş yerine heterojen araç filosuna sahip 54 araç ile hem Avrupa hem de Asya kıtasından hizmet verilmektedir. Ayrıca İstanbul'un Asya yakasına yakın olan Kocaeli'nin Gebze ve Çayırova ilçelerine de araçlar ile hizmet verilmektedir. Heterojen araç filosuna sahip AUARP (HFAUARP) NP-zor sınıfında yer alan bir problemdir. Bundan dolayı problemin çözümü için literatürde kesin yöntemlerden ziyade sezgisel ve metasezgisel yöntemlere başvurulmuştur. Tez kapsamında önerilen 2-indisli matematiksel model ile oldukça zor ve gerçek hayat problemi olan HFAURP'ye çözüm aranmıştır. 2-indisli model ile problem daha basit bir şekilde ifade edilmiş ve farklı kısıtların eklenmesi veya düğüm sayısının artırılması durumlarında dahi olurlu çözümler üretebilmiştir. Önerilen model ile elde edilen sonuçlar ve mevcut çözüm karşılaştırılmıştır. Son olarak 2-indisli model, farklı çalışma süreleri için çalıştırılmış ve elde edilen deney tasarımı sonuçlarına göre amaç fonksiyonu değerlerine ve optimal çözüme yaklaşma yüzdelerine yer verilmiştir.

In this study, problem includes pickup and delivery of a bank's office employees from specific stops by service vehicles, in the morning and evening. The service vehicle routing problem has been handled in many different ways in the literature. In terms of similarity to the problem, the Open Vehicle Routing Problem (OVRP) is discussed within the scope of the thesis. In OVRP, there is no return to the depot after the vehicle on a route has served the last customer. There are 171 node, including the workplace, in the problem that we consider the Asian and European sides of Istanbul together. The current workplace is located in an area with heavy traffic on the European side. The workplace is served by 54 vehicles with heterogeneous vehicle fleets from both Europe and Asia. In addition, the Gebze and Çayırova districts of Kocaeli, which are close to the Asian side of Istanbul, are also served by vehicles. OVRP with a heterogeneous vehicle fleet (HOVRP) is a NP-hard problem. For this reason, heuristic and metaheuristic methods have been used rather than exact methods in the literature to solve the problem. In this thesis, 2-index mathematical model proposed for a very difficult and real life problem. The 2-index model, the problem is expressed simpler and feasible solution can be produced even adding different constraints or increasing the number of nodes. The results obtained with the proposed model and the current solution are compared. Finally, the 2-index model was run for different operating times and the objective function values and the percentages of approaching the optimal solution were given according to the experimental design results.