Kentleşmenin yeni boyutu olarak kır-kent (rurban) alanlarına yönelik planlama yaklaşımları: aceh bölgesi örneği

Abstract

Kentleşme sürecinden önemli düzeyde etkilenen kırsal alanlar, son yıllarda gerçekleşen ekonomik-sosyal dönüşüm ve buna bağlı sosyo-kültürel değişiklerle yeniden önemli hale gelmiştir. Bu değişim sürecinden Endonezya gibi gelişmekte olan ülkeler de önemli düzeyde etkilenmiş ve kırsal alanlar tarımsal üretime dayalı ekonomiden hizmet odaklı istihdamı içerisinde barındıran alanlar haline gelmeye başlamıştır. Bu durum, kentsel alanlarda ortaya çıkan tarıma dayalı olmayan ekonomik faaliyetlerin henüz kırsal alan gibi geleneksel sosyo-kültürel faaliyetlere dayanan bir ortama sahip kır-kent (rurban) alanı olarak adlandırdığımız yeni yerleşme alanlarında ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu gelişme Jakarta gibi büyük kentlerin çevresinde gerçekleştiği gibi Banda Aceh gibi daha küçük ölçekli kentlerin yakın çevresinde de görülebilmektedir. Endonezya'nın Aceh Eyaletinin başkenti ve en büyük kenti olan Banda Aceh'deki gelişmeler Aceh Besar bölgesindeki kırsal yerleşmeleri büyük oranda etkilemiştir. Özellikle Banda Aceh kentinde ortaya çıkan gelişmeler, Aceh Besar bölgesinde bazı ekonomik faaliyetlerin gelişimini kısıtlamıştır. Bir başka deyişle, tüm kentsel fonksiyonları içerisinde barındıran Banda Aceh kenti çeşitli kentleşme sorunlarıyla yüzleşmek durumunda kaldığı gibi, çeperindeki Aceh Besar bölgesinin de gelişme dinamiklerini sınırlandırmıştır. Bu durum iki şekilde açıklanabilir: birincisi, Banda Aceh Kenti çeşitli hizmetler açısından tüm eyaleti hinterlandında bulundurduğu için Aceh Besar bölgesi yeterince kentsel hizmetlerden yararlanamamıştır; ikincisi ise, Aceh Besar bölgesi kentsel hizmetler açısından Banda Aceh kentine bağlı kaldığı için kendi içinde gelişme dinamikleri yaratamamıştır. Tez çalışmasında, kırsala yönelik yenilikçi yaklaşımlar çerçevesinde Aceh Besar bölgesinde yeni bir kavram olan kır-kent yerleşme sisteminin potansiyeli araştırılarak, bu bölgede kırsal gelişme dinamiklerinin yeniden değerlendirilmesine yönelik tartışmalar yapılmıştır. Kır-kent alanları yaklaşımının kırsal ve kentsel alan arasındaki dengesiz ilişkileri bir arada değerlendirebileceği ve kentsel-kırsal bağlantılar arasında meydana gelen kentsel yayılma, ihmal edilmiş kentsel tarım alanları, kentsel alanların gereksiz büyümesi ve tarımsal faaliyetlerin azalmasına neden olan sorunlara çözümü olacağı düşünülmüştür. Bu çalışmada, Aceh Besar Bölgesinde uygun görülen kır-kent yerleşme sisteminin çözümlenerek Aceh Eyaleti için yeni bir yerleşme sistemi geliştirilmesi hedeflenmiştir.

In the two decades, rural areas, which are most affected by the urbanization process, have become important again with the economic-social transformation and socio-cultural changes. Developing countries such as Indonesia have been significantly affected by this change process and rural areas have started to become areas that include service-oriented employment from an agricultural production-based economy. This phenomenon is observed that non-agricultural economic activities that emerged in urban areas started to emerge in new settlements (rurban areas) characterized on traditional socio-cultural activities. This development can be seen in the immediate vicinity of middle-scale cities such as Banda Aceh as well as in the periphery of large cities such as Jakarta. Banda Aceh, the capital and largest city of Aceh State of Indonesia, have greatly affected the rural settlements in Aceh Besar region. The city of Banda Aceh, which includes all urban functions, had to face various urbanization problems and limited the development dynamics of the Aceh Besar region being in its periphery. This situation can be explained for two reasons: firstly, Aceh Besar district has not benefited from urban services sufficiently, since Banda Aceh City kept the whole state in its hinterland in terms of services; secondly, Aceh Besar region remained dependent on the city of Banda Aceh in terms of urban services, so it could not create development dynamics within itself. In the thesis study, within the framework of innovative approaches to rural areas, we have made to re-evaluate the rural development dynamics in Aceh Besar region by investigating the potential of rurban system, which is a new concept in Aceh Besar region. It is thought that rurban areas can be a solution to the problems such as urban sprawl that occur between urban-rural connections, which cause, neglected urban agricultural areas, unnecessary growth of urban areas and decrease in agricultural activities, and will be an approach that can bring together the unbalanced relations between rural and urban areas. In this study, it is aimed to develop a new settlement system for Aceh State by analysing the rurban settlement system in case of Aceh Besar Region.